Blik op Europa

‘De Europese interne markt, die dit jaar haar 30-jarig bestaan viert, is de perfecte springplank om te zorgen dat Europa de vraagstukken van deze onzekere tijd kan tackelen. Maar dan is wel groot onderhoud en uitbouw van de interne markt nodig.’ Dat zei voorzitter Jacco Vonhof van MKB-Nederland op 24 januari bij een seminar van VNO-NCW en MKB-Nederland in Brussel ter gelegenheid van het jubileum van de interne markt.

In de nacht van 28 op 29 november hebben de Raad van de EU en het Europees Parlement een compromis bereikt over de General Product Safety Regulation (GPSR), de opvolger van de General Product Safety Directive (GPSD). Deze productveiligheidsrichtlijn legt verplichtingen op aan ondernemingen om te verzekeren dat de producten die zij op de Europese interne markt verkopen aan onze hoge veiligheidseisen voldoen.

Sinds 1 januari jl. zijn de Zweden, voor een periode van 6 maanden, voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Traditiegetrouw zijn er door de voorzitter een aantal hoofddoelstellingen geformuleerd. Kantoor Brussel blikt per beleidsdossier vooruit op de komende 6 maanden onder het Zweedse voorzitterschap.

Vandaag komt de Europese Top in Brussel bijeen onder een zorgelijk gesternte. Bedrijven zien een donkere wolk van recessie in de lucht hangen en een combinatie van factoren dreigt een proces van de-industrialisatie in gang te zetten: de extreme energieprijzen, de inflatie, een cumulatie aan administratieve lasten van nieuwe EU-wetgeving, het wegvallen van compensatie voor exporten bij de nieuwe CO2 heffing aan de grens (CBAM) en een groot Amerikaans subsidiepakket da bedrijven weglokt uit de EU.

In 2023 viert de Europese Interne Markt haar dertigjarig bestaan. VNO-NCW en MKB-Nederland schenken komend jaar in verschillende vormen aandacht aan het dertigjarig jubileum. Hoewel er veel is bereikt, is er namelijk nog evenveel werk aan de winkel om de Interne Markt te vervolmaken.

Op 5 december was de derde ministeriële bijeenkomst tussen Amerika en de EU in het kader van de Trade and Technology Council. De TTC is een forum om beleid op onder andere handel, economie en technologie met elkaar af te stemmen.

Op 6 december zijn de Europese Commissie, Europese Raad en het Europese Parlement het eens geworden over het EU ontbossingsverbod. Dit voorstel heeft als doel om producten waarbij ontbossing heeft plaatsgevonden te weren van de Interne Markt.

Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen pleit voor Europese maatregelen om te voorkomen dat strategische industrie hun productie ongewenst naar de Verenigde Staten verplaatst door de hoge energieprijzen en het aangekondigde Amerikaanse verduurzamingspakket.

In 2040 moet per lidstaat, per hoofd van de bevolking, het verpakkingsafval met 15 % verminderd zijn ten opzichte van 2018 (d.m.v. recycling en hergebruik). Daarnaast wil de Commissie dat alle verpakkingen volledig (op een economisch haalbare manier) recyclebaar zijn in 2030. En, om het gebruik van gerecyclede plastics te bevorderen komen er bindende streefcijfers m.b.t. de hoeveelheid gerecycled plastic in plastic verpakkingen.

Deze maand december verschijnt de EU-Richtlijn Corporate Sustainability Reporting (CSRD) in het Official Journal waarmee de CSRD haar finale vorm verkrijgt. Met de totstandkoming van de CSRD worden eerst grote ondernemingen en later ook kleine en middelgrote beursvennootschappen verplicht tot het opstellen van een duurzaamheidsverslag.

Dat onze economische afhankelijkheid van onbetrouwbare partners tot forse problemen kan leiden is intussen van iedere thermostaat af te lezen. In het geval van Rusland hebben we dit helaas kwaadschiks moeten leren. Zelf heb ik jaren geleden al – destijds tot ongenoegen van velen – gepleit tegen de bouw van de gaspijplijn Nordstream 2, juist om geen zaken te doen met een regime als dat van Poetin. Dit inzicht moeten we ook toe passen op onze relatie met China. Strategische autonomie betekent voor mij dat we er als EU-lidstaten voor gaan, productie én grondstoffen zelf regelen.

De Nederlandse en Europese maritieme maakindustrieën worden bedreigd door oneerlijke concurrentie uit China. Het land is nu al een grote speler in de scheepsbouw; 5 van de 10 grootste werven ter wereld liggen in China en ze gaan verder dan de (casco) bouw van container – en binnenvaartschepen. Er worden namelijk ook al cruiseschepen, hefschepen, offshore-installaties, gastankers en andere schepen gebouwd. China’s groeiende invloed zal in de toekomst alleen maar doorzetten en, als we niet uitkijken, ten koste gaan van onze eigen Europese scheepsbouwsector.

De resultaten van de tussentijdse verkiezingen in Amerika zullen de betrekkingen tussen de EU en de VS niet wezenlijk veranderen. Onze betrekkingen zijn sterk vanuit economisch en politiek oogpunt, maar ze kennen ook een aantal uitdagingen en tegenwind. De nauwe coördinatie en sterke onderlinge afstemming in reactie op de Russische invasie van Oekraïne is de afgelopen maanden een hoogtepunt geweest in de trans-Atlantische betrekkingen.

Er zijn toenemende zorgen over het concurrentievermogen van Nederland en de Europese Unie. Deze zorgen komen niet in de laatste plaats door de toenemende regeldruk en afwijkende nationale regelgeving van Europese normen. Zowel de Commissie als het kabinet komen met initiatieven om het ondernemersklimaat beter te beschermen in het wetgevingsproces.

Je zou het bijna vergeten, maar sinds 2020 zijn de Europese begrotingsregels opgeschort. Dat begon om zeer logische redenen, omdat toen Europese regeringen alles op alles moesten zetten om hun economieën overeind te houden terwijl zij de lockdowns hadden aangekondigd. Op dat moment werd het onmogelijk en immoreel geacht om elkaar te gaan wijzen op elkaars financiële huishoudboekjes. Vervolgens vond de Russische inval in Oekraïne begin dit jaar plaats met alle economische gevolgen van dien.

Met het naderende einde van het Tsjechische voorzitterschap liggen er nog een paar belangrijke sociale issues op het bord van de Europese instellingen. Eind oktober bereikte de Raad een compromis over het voorstel van de Europese Commissie voor een regeling voor platformwerk. Waar de Commissie uitging van vijf criteria met een weerlegbaar rechtsvermoeden voor de kwalificatie van hetzij werknemer, hetzij platformwerker, kwam de Raad met twee extra criteria. Eerder hadden zeven lidstaten, waaronder Nederland, het standpunt ingenomen, dat er juridische duidelijkheid moet zijn over het zijn van platformwerker of werknemer.