SOTEU - Ruime aandacht voor economie, maar nog veel werk aan de winkel

De State of the European Union speech van Commissie-voorzitter Ursula Von der Leyen van afgelopen woensdag was een gloedvol betoog van meer dan een uur over wat de EU de afgelopen jaren bereikt heeft en wat de uitdagingen van de toekomst zullen zijn. Ten opzichte van haar eerdere ‘troonredes’ was er in de SOTEU van dit jaar een opmerkelijke verschuiving te zien ten faveure van de economische agenda. Dat werd al duidelijk uit de ‘word-count’ van woorden als ‘bedrijfsleven’, ‘concurrentiekracht’, ‘economie’ of ‘industrie’. Op twee aspecten van de economische agenda ging zij uitgebreid in: concurrentiekracht en administratieve lasten. Beide aspecten zijn een jaar geleden door de Europese werkgeverskoepels BusinessEurope en SMEunited prominent op de agenda gezet. 

Von der Leyen vindt dat de toekomst van groene tech industrie in Europa ook in de EU gemaakt moet worden. De klimaatagenda moet ook een economische agenda worden, en klimaatoplossingen moeten van bedrijven komen. Daarom moet de industrie gesteund worden. Bijvoorbeeld doordat voor elk nieuw wetgevingsvoorstel een concurrentietoets moet worden gedaan. Daarnaast wil zij voor alle economische ecosystemen die de Commissie tot focus heeft gemaakt - zoals bouw, toerisme, machinebouw, retail of chemie - samen met betrokkenen werken aan de opzet van een business model voor groene transitie. Verder zal oud-ECB-President Mario Draghi gevraagd worden een studie te doen over hoe de concurrentiekracht van de EU versterkt kan worden. Von der Leyen beloofde het bedrijfsleven blijvende steun voor dit doel. Helaas noemde zij de Interne Markt van de EU geheel niet in het kader van de economische plannen. En ook de defensie-industrie had in de huidige internationale context wel een aparte vermelding verdiend. 

De noodkreet van het bedrijfsleven dat de administratieve lasten van Europese wetgeving de pan uit rijzen, vooral voor het mkb, is eindelijk goed overgekomen bij de Commissie. Volgende maand wil de Commissie met een voorstel komen om de rapportageverplichtingen met 25% te reduceren. Zakendoen moet eenvoudiger worden. Von der Leyen wil voor het einde van dit jaar een ‘MKB gezant’ benoemen die rechtstreeks aan haar moet rapporteren over de problemen waar mkb-ondernemers tegen aan lopen. Tegelijkertijd waarschuwde zij dat de aanpak van administratieve lasten een zaak is van alle drie de EU-instellingen én van de lidstaten. Want zowel de amenderingen van het Europees Parlement als de uitvoering door lidstaten stapelen vaak nog ruime extra lasten op de schouders van ondernemers.

Von der Leyen ging ook uitgebreid in op de positie van de EU in de wereld. De EU moet zich volgens haar nu in ernst gaan voorbereiden op een volgende uitbreiding, met name ook van Oekraïne. Zij stelde daarnaast dat de instabiliteit in een aantal landen in de Afrikaanse Sahel-zone geen ver-van-mijn-bed show is maar de EU direct zal raken, en dat een even stevig commitment van de EU dáár nodig is als in Oekraïne. En zij ging in detail in op het plan om een nieuwe corridor van India over het Midden-Oosten naar Europa te bouwen voor spoor, waterstof, high speed internet en elektriciteit, een directe concurrent van het Chinese Belt and Road initiatief. 

Naast deze hoofdpunten sneed Von der Leyen nog een grote hoeveelheid andere onderwerpen aan. Elders in deze Blik op Europa treft u daarvan een overzicht aan. 

Met haar speech heeft Von der Leyen een knap overzicht gegeven van de resultaten van de Commissie tot nu toe, en van de grote lijnen voor het beleid van een volgende Commissie, die in oktober volgend jaar na de Europese verkiezingen van juni zal aantreden. Tegelijkertijd liet de speech, als je deze zet naast de wetgeving die de Commissie de laatste vier jaar presenteerde, ook zien dat het nog niet eenvoudig is een visionaire benadering voor Europa te vertalen in beleid dat in de praktijk ook werkt voor bedrijven. Er is nog veel werk aan de winkel.