Welkom in Nederland

Vergrijzing, vakmanschap, inburgering, genoeg redenen om ervoor te zorgen dat vluchtelingen snel aan een baan worden geholpen. Bedrijven willen wel, maar het zou helpen als er wat meer gecoördineerd zou worden. 'Niks handje ophouden, gewoon aan het werk.'

'Melanya heeft vakmanschap in de vingers, dat leren ze nu niet meer op de banketbakkersopleiding.' René Jacobi, assistent-bedrijfsleider van Cake.nl in Rotterdam is alleen maar lovend over de Armeense vluchtelinge. In Armenië was ze ook banketbakker, met een eigen winkel. Zij kwam bij Jacobi met een fotoboek vol voorbeelden. 'Daar kunnen we wel iets mee, dacht ik. Melanya is heel bedreven in versieringstechnieken en het decoreren van bruidstaarten met spuitwerk. Dat kan niet iedereen. Tegenwoordig leren ze op school alleen nog met fondant friemelen. Het is heel prettig dat er nu iemand is die dat werk kan doen en ik mij op iets anders kan concentreren.'

Timmermannen
Begin september riep VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer op vluchtelingen ruimhartig op te vangen. Hij wil graag om tafel met het kabinet om te praten over werkmogelijkheden. Ondertussen komen ondernemers ook zelf al in actie. Zo heeft een bedrijf in Twente twee timmermannen gerekruteerd door bij het plaatselijke asielzoekerscentrum aan te kloppen. Er moet alleen nog wel wat gebeuren om ervoor te zorgen dat grote groepen vluchtelingen snel aan het werk kunnen. Want hoewel de wetten en regels misschien niet tegenwerken, meewerken doen ze ook niet.

In elk geval zou er meer vaart moeten komen in de procedures, vindt Frank van Gool, directievoorzitter van uitzendbureau Otto Work Force in Venray. 'Je kunt vaststellen dat de mensen uit Syrië niet binnen een paar maanden terug zijn', zegt hij. 'Waarschijnlijk blijven die permanent hier. Deze mensen staan midden in het leven, ze willen een toekomst voor zichzelf opbouwen. Hoe langer het duurt voor ze aan het werk kunnen, hoe minder kracht ze hebben om er op uit te gaan. Mijn ervaring is dat na één of twee jaar stilzitten bij hen alle perspectief op werk is weggevloeid.'

Verdringing? Welnee
Kom bij Van Gool niet aan met angst voor verdringing op de arbeidsmarkt. Hij wijst er op dat in Nederland vierhonderdduizend Oost-Europese arbeidsmigranten wonen. 'Als we tienduizend naar Nederland gevluchte Syriërs aan werk helpen, betekent dat hoogstens dat we 390 duizend Polen en Bulgaren moeten halen. Dat is geen verdringing. Als je naar het langetermijnperspectief kijkt: we krijgen te maken met vergrijzing. Dat wordt straks ook een probleem in Polen, die komen dan niet meer naar Nederland. Deze vluchtelingen kunnen bijdragen aan de economie. Niks handje ophouden, gewoon aan het werk.'

'Er gaat vaak een paar jaar overheen voordat vluchtelingen aansluiting vinden bij de arbeidsmarkt', zegt Henk Nijhuis, stafmedewerker arbeidsparticipatie van VluchtelingenWerk Nederland. De afgelopen jaren voerde de organisatie diverse projecten uit om vluchtelingen te helpen een baan te vinden. 'Er is zeker een groep vluchtelingen, niet iedereen, met een passende opleiding en werkervaring. Dan kun je denken aan it'ers, maar vooral aan ambachtelijke beroepen zoals timmerman of loodgieter.'

Beslissing
Hoewel op dit moment de afhandeling van asielaanvragen niet al te lang is, verwacht Nijhuis wel dat de tijdspanne voordat een beslissing is genomen gaat oplopen door de toestroom van vooral Syriërs. En dan nog moeten zij uit de opvangcentra naar woningen in de gemeenten. Er zitten ongeveer 13 duizend vluchtelingen met een verblijfstatus in opvangcentra. Die moesten dus eigenlijk al een woning hebben ergens in Nederland. Er komt een enorme druk op de centra en veel vluchtelingen horen niet waar ze gaan wonen, voorziet Nijhuis.

Huis bij werk
In die uitstroom uit de vluchtelingenopvang ziet Nijhuis een belangrijk punt voor verbetering. 'Ik zou graag een vluchteling koppelen aan een bedrijf. Maar wat als de man of vrouw in Ede verblijft en het werk in Friesland is? Of als een vluchteling uit het centrum in Ede een baan vindt op de Veluwe en een huis krijgt in Noord-Holland? Dat is voor een werkgever ook een risico, dan ben je een werknemer kwijt waar je in hebt geïnvesteerd. Misschien moet zo iemand eerst even in een pension of zo, zodat hij in de buurt van zijn werk een woning kan zoeken.'

Er wordt wel gewerkt aan een proef door het Centraal Orgaan Asielzoekers om it'ers te huisvesten in een centrum bij Eindhoven, dicht bij Brainport, vertelt Nijhuis. Dat is voor andere regio's moeilijker, denkt hij. Maar in elk geval zouden bij de aanmeldingsprocedure de competenties van de vluchtelingen beter in beeld gebracht moeten worden volgens hem. Het zou ook enorm helpen als er een versnelling kan komen in het traject door aanvullende opleidingen te koppelen aan sectorgelden. Die heeft minister Asscher in 2013 beschikbaar gesteld als onderdeel van het Sociaal Akkoord voor versterking van de arbeidsmarkt.

Pluim verdiend
Over de mogelijkheden die bedrijven bieden, is Nijhuis zeer tevreden. VluchtelingenWerk heeft de afgelopen weken veel telefoontjes gehad van bedrijven die iets willen doen. Nijhuis: 'Wij hebben heel veel behoefte aan werkgevers die zeggen: 'Laat vluchtelingen maar komen als stagiair zodat ze kunnen leren hoe het werkt in een Nederlands bedrijf.' De afgelopen jaren hebben we heel vaak aansluiting kunnen vinden bij met name het mkb. Werkgevers in die sector zitten natuurlijk heel dicht op de werkvloer. Zij hebben echt een pluim verdiend.'

Vakmensen tekort
Projectmanager Onderwijs Wim Overeem van de NVKL, de Nederlandse Vereniging voor ondernemingen op het gebied van Koudetechniek en Luchtbehandeling, zou zo snel mogelijk aan de slag willen met een traject om vluchtelingen op te leiden voor werk in koudetechnische branche. 'In onze sector stromen elk jaar vijfhonderd mensen uit en worden er tweehonderd opgeleid', zegt Overeem. 'Dat betekent dat we jaarlijks driehonderd vakmensen tekort komen op een totaal van nu ongeveer vierduizend. Wij waren al met een partner in overleg om te kijken of we Spanjaarden naar Nederland konden halen om hier opgeleid te worden. Maar je hebt ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid en Spanjaarden moet je nog ophalen, terwijl vluchtelingen al hier zijn.'

NVKL, Vluchtelingenwerk, een opleidingsinstantie en een detacheerder hebben de handen inmiddels ineengeslagen. Overeem: 'We houden er rekening mee dat we geen kant en klare koudetechnici krijgen. Het is heel specialistisch werk. We hebben het over de mensen die de machinekamer ontwikkelen en bouwen in indoor skihallen, de koelvitrines in de supermarkt en de grote koelpakhuizen. Daar komen koudemiddelen, soms in de vorm van gevaarlijke stoffen, aan te pas. Daar heb je goed opgeleide mensen voor nodig. Met de opleider is dat al helemaal doorgesproken. Er worden ook taalkundigen bij betrokken zodat de inburgeringsuren gewoon tijdens de opleiding ingepast kunnen worden. Nu alleen de financiering nog. Daar zou de overheid bij kunnen helpen.'