Kaarsen maken was eeuwenlang een ambachtelijk werk, meestal waren het eenmansbedrijven die hier hun geld mee verdienden. Maar de kwaliteit van deze kaarsen liet te wensen over. Ze walmden behoorlijk en ze werden vaak gemaakt van talg. Je kunt je wel voorstellen dat dat niet echt lekker ruikt tijdens het branden. Daar komt verandering in met de ontdekking van stearine, een kunstwas met gunstige brandeigenschappen. Groot voordeel is dat kaarsen van stearine ook nog eens machinaal gemaakt kunnen worden.
Alles in eigen hand
Apotheker Adrianus van Iterson is erg geïnteresseerd in dit proces. Samen met twee compagnons heeft hij een aardappelsiroopfabriek waarin hij in de zomermaanden, als het bedrijf toch stilstaat, kaarsen maakt. Na vijf jaar succesvol proefdraaien met het maken van kaarsen richten ze in 1858 de NV Stearine Kaarsenfabriek Gouda op. Dankzij de gunstige ligging van de fabriek aan het water, kunnen de grondstoffen en eindproducten makkelijk worden vervoerd.
Het hele productieproces is in handen van de fabriek. Ze maken zelf de stearine, hebben een eigen kistenmakerij, een pittenvlechterij en voor de machines hebben ze een smederij en een reparatieplaats. Om het vervoer goed te laten verlopen richten ze zelfs een stoombootrederij op. Dit alles, plus het feit dat ze slim grondstoffen inkopen, maakt van de kaarsenfabriek een groot succes.
Gouda bij kaarslicht
Maar de komst van elektrisch licht doet de handel geen goed en eind 20ste eeuw verdwijnt de kaarsenproductie uit Gouda. Toch is er één evenement waarbij in Gouda de kaars weer centraal staat. Sinds 1956 worden jaarlijks de lichtjes in de kerstboom ontstoken en worden alle ramen van het stadhuis verlicht door honderden kaarsen. En dan… wordt het concurrerende elektrische licht weer voor even gedoofd.
VernieuwersWie een blik in de geschiedenis van Nederland werpt, begrijpt meteen waarom we al jaren bovenaan de lijst van meest innovatieve economieën staan. Ook ondernemers droegen daaraan hun steentje bij met creatieve en gewaagde ideeën, die soms onmogelijk leken en dan toch een succes werden. Mede dankzij hen ziet Nederland er nu heel anders uit. Kijk onderaan deze pagina voor andere afleveringen uit de serie.
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
