Energietransitie is een duivels dilemma

Noord- en Zuid-Holland zijn vanwege het zeeklimaat rijk aan tuinbouwbedrijven. Het vult me met trots als ik zie hoe deze bedrijven in de regio West het binnen- en buitenland voorzien van eerste klas groenten, bloemen en planten. Ze leveren een grote bijdrage aan het bruto nationaal product én de teelt voldoet ook aan hoge duurzaamheidsstandaarden. Velen werken bijvoorbeeld met led-verlichting en warmtekrachtkoppeling.

Kosten energietransitie enorm hoog

Wel stoken nog veel tuinders op gas. Uit gesprekken met hen weet ik dat zij zich als geen ander realiseren dat deze fossiele brandstof moet worden vervangen door een hernieuwbare brandstof. Bijvoorbeeld door biogas of rest- en aardwarmte, en hoe eerder hoe liever. Maar ik vind dat zij terecht constateren dat op dit moment het aanbod aan duurzame energie nog tekort schiet. De kosten van de energietransitie zijn ondertussen ook te hoog. Met andere woorden, tuinders willen wel, maar kunnen niet stante pede.

Faillissementen dreigen

Ondertussen schieten de gasprijzen omhoog. Ik weet dat er mensen zijn die daarin de 'perfect storm' zien voor het uitbannen van deze fossiele brandstof, maar in de praktijk krijgen tuinders hun business case niet meer sluitend. Zij kunnen de hogere energieprijzen niet doorberekenen in hun afzetprijzen, faillissementen hangen boven hun hoofd.

Op de korte termijn moeten er daarom verdergaande steunmaatregelen komen voor die bedrijven die zwaar getroffen worden door de hogere gasprijzen. Het demissionair kabinet heeft in oktober al ruim 500 miljoen euro aan lastenverlichting voor het midden- en kleinbedrijf afgekondigd, maar dit is niet genoeg.

Verduurzaming moet sneller

Ook is het nodig dat de ODE (Opslag Duurzame Energie)-belasting wordt gewijzigd; een voorstel tot wijziging is al in de Tweede Kamer aangenomen. Deze heffing is disproportioneel hoog geworden. Bovendien gaan deze overheidsinkomsten, waarvan een groot deel door het midden- en kleinbedrijf wordt opgebracht, vooral naar investeringen voor de energietransitie in grote bedrijven.

Ik overdrijf niet als ik zeg dat we misschien wel voor de grootste uitdaging in de geschiedenis staan. Aan de ene kant moet verduurzaming sneller, aan de andere kant hebben ondernemers tijd nodig voor een geleidelijke transitie en om de continuïteit van hun bedrijf te waarborgen. Het is een duivels dilemma.

Audrey Keukens

Voorzitter VNO-NCW West