Greenpeace-directeur Andy Palmen: 'Het is te laat voor kleine stapjes'

Heeft u een lijstje bedrijven klaar voor volgende rechtszaken?

'De Shell-zaak is goed bevallen, dus het zou prima kunnen, maar ik ga geen namen noemen. We willen in elk geval de Nederlandse staat dagvaarden als er geen extra maatregelen worden genomen om de uitstoot van stikstof terug te dringen.'

'Het is niet dat ik tégen het bedrijfsleven ben. Dat verwijt krijgen we vaker. Ik heb zelf de heao gedaan en als zelfstandige onder meer voor Volkswagen en Porsche gewerkt. Ondernemers zijn leuke mensen: ze zijn energiek, optimistisch en maken er iets van. Ik geloof niet dat er ondernemers zijn die 's ochtends tegen zichzelf in de spiegel zeggen: 'Kom, ik ga de aarde naar de vernieling helpen.' Maar tegelijkertijd constateer ik dat veel bedrijven zichzelf als innovatief zien, terwijl ik ze ouderwets vind. Ze hadden veel eerder in beweging kunnen komen.'

Internationaal lopen we toch voorop? Kijk bijvoorbeeld naar het Europese Fit for 55-plan.

'Dat is ook te weinig.'

'We blíjven niet vragen of bedrijven alsjeblieft willen verduurzamen…'

Ja, Greenpeace wil altijd méér.

'Hoho, Greenpeace wil niet meer, de wetenschap zegt dat het nodig is. Laatst heeft Angela Merkel gezegd dat de Ausstieg uit kolen 40 miljard euro heeft gekost. Dat vergeleek ze met de schade van de recente watersnood in Duitsland: 30 miljard euro. Wat ik daarmee wil zeggen is dat de klimaatdreun veel groter zal zijn dan de investeringen die nodig zijn voor verduurzaming.'

Bedrijven hebben dat geld niet zomaar, zeker niet als zij moeten concurreren met bedrijven in het buitenland die níet verduurzamen.

'Dat begrijp ik, en daarom moet de overheid bedrijven door het dal heen helpen. Ik wil ook niet dat bedrijven en werkgelegenheid naar het buitenland verdwijnen als gevolg hiervan. Maar het is niet: eerst de economie en dan pas duurzaam. Dat kunnen we ons niet meer permitteren. Het is groen of niet. Het is geen luxe die je erbij doet. Als een bedrijf niet verduurzaamt, dan is er geen plek meer voor in Nederland.'

Maar overstappen op bijvoorbeeld waterstof kan alleen als de infrastructuur er ligt. En daar moet de overheid toch voor zorgen?

'Inderdaad, en dat gebeurt op dit moment onvoldoende, daar zijn we het over eens. Voor wat betreft waterstof dan. Infrastructuur voor ccs (de afvang en opvang van CO2; red.) zien we daarentegen niet zitten. Dat was ook een van de redenen waarom we uit het Klimaatakkoord zijn gestapt. En wat zie je nu? Het afgesproken maximum aan ccs is na het akkoord alweer verhoogd. De overheid is dus onbetrouwbaar.'

Ccs is een overgangsoplossing, waarmee het bedrijfsleven tijd koopt.

'Nee, het ontwikkelt zich tot een – gesubsidieerd – verdienmodel. Er zijn nu plannen om ook CO2 uit België in Nederland op te slaan. In plaats van doorgaan met fossiele energie in combinatie met ccs is échte verandering nodig: de daken vol zonnepanelen, wind op zee, transitie van de landbouw. Want we zitten natuurlijk ook nog met het stikstofprobleem.'

Ook op dat terrein geeft de overheid niet thuis.

'Helemaal waar. De overheid levert niet, durft het niet aan om grote stappen te zetten omdat er gekozen moeten worden tussen natuur, bouw en boeren. Greenpeace heeft wel een ander startpunt dan het bedrijfsleven. Het onze is dat de natuur niet verder vernield mag worden. Jullie willen dat de bouw weer aan de slag kan.'

Wat het inhoudt dat Greenpeace weer activistischer wordt, heeft de Tweede Kamer al kunnen merken. Om een punt te maken over stikstof, beklimt Greenpeace het tijdelijke gebouw van de Kamer. Omroep West maakte er dit filmpje over.

Is economische groei dan niet nodig om alles te kunnen betalen?

'Enerzijds ben je gebonden aan de grenzen die de planeet stelt. Anderzijds moet iedereen goed kunnen leven, in termen van te eten hebben, een huis, werk en scholing. Tussen die twee beweegt zich de economie. Dan kun je niet zeggen: Schiphol moet groter. Als niet-duurzame bedrijven verdwijnen ontstaat ruimte voor duurzame bedrijven. Zo zie ik groei.'

Naast het bedrijfsleven moet ook de burger mee. Uit onderzoek blijkt dat doemscenario’s ertoe leiden dat burgers in hun schulp kruipen. Doet Greenpeace dat juist niet?

'Nee, dat vind ik niet. Het klimaatprobleem is lang ontkend in de samenleving. Mensen dachten: 'Het zal wel meevallen.' Inmiddels zien ze het probleem wel. Alleen denken ze dat er niets meer aan te doen is. Er dreigt klimaatfatalisme. Klimaatdepressie bestaat. Wij willen dat burgers actief worden en zich organiseren in lokale groepen. Wij zeggen niet dat er een ramp gaande is, wel dat het niet goed gaat er en dat er actie nodig is.'

Een sit-in op de druk kruispunt in Den Haag, zoals Extinction Rebellion doet: wat levert dat op?

'Grote demonstraties hebben effect. In 2019 demonstreerden tienduizenden mensen op de Dam voor het klimaat, in de regen. Daarna werd er een CO2-taks opgenomen in het Klimaatakkoord. Op 6 november is er een nieuwe klimaatdemonstratie. We zullen zien.'

Hoe duurzaam is Andy Palmen?'Ik heb geen auto. Wel een deelauto. Vliegen doe ik alleen voor werk, en als internationale organisatie moet je af en toe vliegen. Mijn huis is geïsoleerd en ik heb zonnepanelen op het dak. Sinds mijn 8ste eet ik geen vlees meer. Mijn kinderen ook niet. Ik heb ze niet gepusht, maar ze zien natuurlijk wel dat ik geen vlees eet. Ik ben geen heilige, maar probeer serieuze stappen te zetten.'