‘Het stilleggen van grote delen van de basisindustrie in Europa door de hoge energieprijzen is gevaarlijk voor de strategische onafhankelijkheid van Europa op lange termijn. Ook kan het de Europese verduurzamingsstrategie ondermijnen.’ Dat zegt Ingrid Thijssen, voorzitter van VNO-NCW vandaag in het Financieele Dagblad.
Basisproducten
Voor veel energie-intensieve bedrijven is de situatie momenteel nijpend. Gelukkig worden de allerkleinste bedrijven straks geholpen omdat ze onder de nieuwe regeling voor huishoudens vallen. Verder komt er voor het energie-intensieve midden- en kleinbedrijf een speciale regeling. Inmiddels hebben de hoge energieprijzen echter ook groot effect op grotere bedrijven in de Europese basisindustrie. Zij maken producten zoals chemicaliën, glas, sommige metalen, kunstmest en tal van andere basisproducten die elke dag nodig zijn voor de productie van medicijnen en schoonmaakmiddelen tot het plastic van je tandenborstel.
Goedkoper produceren buiten de EU
Omdat het momenteel veel goedkoper is om buiten de EU te produceren, worden steeds meer fabrieken in de basisindustrie geheel of gedeeltelijk stil gelegd. Zo ligt op het industriële Chemelot complex inmiddels als zo’n 50% van de productie stil. Ook in andere industriële bedrijven in Nederland is de productie met soms wel tientallen procenten verlaagd. ‘Nieuwe toeleveringsketens dreigen zo te ontstaan wat ten koste gaat van de geopolitieke onafhankelijkheid die we als EU zo belangrijk vinden. Tijdens de pandemie en nu door de oorlog hebben we gezien hoe risicovol het is om te zeer afhankelijk te zijn van landen buiten Europa’, aldus Thijssen.
Groene koploper blijven
De productie buiten de EU is een stuk vervuilender dan hier en bedreigt de ontwikkeling naar een toekomstige, groene koploperspositie voor de Europese en Nederlandse industrie. Dit terwijl productiefaciliteiten in de Verenigde Staten nu bijvoorbeeld de wind in de rug hebben en ook profiteren van president Biden’s recente klimaatwetgeving met 370 miljard aan funding.
Aanpak Europees coördineren
Volgens Thijssen is het zaak dat er iets gebeurt om te zorgen dat geen basisindustrie verloren gaat én zodat de verduurzaming in Nederland en Europa blijft plaatsvinden. Dit is complex en moet volgens Thijssen Europees gecoördineerd worden. In de eerste plaats met bijvoorbeeld een plafond voor de gasprijs en/of gezamenlijke gasinkoop. Ook is een eerlijk speelveld binnen Europa noodzakelijk. Anders krijg je de onwenselijke situatie dat bedrijven in de basisindustrie net over de grens in bijvoorbeeld Duitsland wel geholpen worden en in Nederland niet. Ook de voorwaarde van snelle verduurzaming en energiebesparing moet aan een mogelijk overlevingspakket verbonden worden. ‘Het gaat immers om het bieden van hulp om nu te overleven, zodat Europa straks voldoende eigen groene basisindustrie heeft. We wilden koploper worden, die strategie moeten we volhouden nu het tegenzit,’ aldus Thijssen. ‘Dat is ook de enige uitweg uit deze energiecrisis op lange termijn.’
