Gemma Groot Koerkamp is sinds kort ‘Aanjager Geletterdheid Werknemers’ in Groningen en de kop van Drenthe. Ze wil bedrijven helpen beter om te gaan met personeel dat moeite heeft met lezen, schrijven, rekenen en/of digitale vaardigheden. Alleen al in Groningen en de kop van Drenthe gaat het om 81 duizend mensen. ‘Hun problemen zijn vaak onzichtbaar.’
Laaggeletterdheid, dat is toch niet meer van deze tijd?
‘Toch wel: er zijn 81 duizend laaggeletterden in ‘mijn’ gebied, met Nederlands als eerste taal. Daarvan heeft 57 procent werk. En de overige 43 procent kan ook gemakkelijker een baan vinden als ze beter leren lezen en schrijven. Je denkt misschien, hoe kan er zoveel laaggeletterdheid zijn in Nederland? Een deel van deze mensen is van de generatie die gelijk is gaan werken. Sommigen komen rechtstreeks van de lagere school. Daarnaast is er een groep jongeren die opgroeit in een laaggeletterd gezin. Die komen al met een kleine woordenschat op school en halen dat eigenlijk nooit meer in. Zij hebben moeite met woorden in een context plaatsen, met klokkijken, percentages uitrekenen. Allemaal zaken die je op je werk ook tegenkomt: denk maar aan een rooster lezen, of een vakantie aanvragen.’
Een ‘aanjager’ klinkt urgent. Hebben bedrijven een zetje nodig?
‘We hopen werkgevers ervan bewust te maken dat er nog veel laaggeletterden zijn én de werknemers te helpen meer vaardigheden te krijgen. Mijn taak is het werkgevers op te porren om actie te ondernemen. Want er blijft potentieel liggen. Vaak weten ze zelf niet eens dat er laaggeletterden voor hen werken. En er is schaamte, maar ik probeer het juist normaal te maken dat dit onderwerp in een bedrijf wordt besproken. Ik richt me op drie specifieke groepen: de schoonmaakbranche, productiemedewerkers en de bouw en industrie.’
'Vaak weten ondernemers het niet eens als werknemers moeite hebben met lezen en schrijven'
Is het een veiligheidsrisico als een werknemer niet kan lezen of schrijven?
‘Tien procent van de zware ongevallen in de procesindustrie is te wijten aan een communicatieprobleem, dat klopt. Als mensen elkaar niet begrijpen, dan worden er fouten gemaakt. Denk dan niet meteen aan grote ongelukken, maar ook bijvoorbeeld dat processen vastlopen. Ik ken het verhaal van een vlaggenproducent waar het in de vakantie mis ging met de bestellingen, dan zaten er voortdurend te weinig vlaggen in de dozen. Wat bleek? In het magazijn werkte iemand die laaggeletterd was en die werd altijd door z’n collega geholpen. En die collega was op vakantie. Je ziet vaak dat laaggeletterden prima functioneren, omdat ze een netwerk om zich heen opbouwen. Mensen die hun helpen, of ze vermijden situaties. Bijvoorbeeld dat ze berichten inspreken op whatsapp, in plaats van appen, of ze nemen leeswerk mee naar huis.’
Als ze toch goed functioneren, waarom zou je er dan als werkgever nog meer energie in steken?
‘Die vraag krijg ik soms ook van ondernemers. Als zij werk maken van geletterdheid, gaat het ziekteverzuim omlaag en de productie omhoog. Als mensen zich zelfverzekerder en zelfredzaam voelen, dan hebben ze ook meer plezier in hun werk. Zo weet ik van een ondernemer met een wasserij die nieuwe machines met displays aanschafte en vervolgens was een aantal mensen ziek. Zij wilden knoppen op de machines, dat kenden ze. Daarnaast moet je toch als duurzame en toekomstgerichte ondernemer investeren in je personeel?’
Wat moeten bedrijven doen om laaggeletterdheid aan te pakken?
‘Uit mijn gesprekken met ondernemers blijkt dat velen het probleem niet kennen of herkennen. Dan vraag ik of er mensen zijn die steeds bij HR om hulp vragen bij post van instanties. Of mensen die alles onthouden, maar nooit iets opschrijven. Vaak te laat of te vroeg komen. Als je het ziet, herken je de signalen. Ga het gesprek aan, is dan mijn advies. Toch denk ik dat het juist nu belangrijk is, want de krapte op de arbeidsmarkt is een goede reden om in geletterdheid te investeren. Tegelijkertijd merk ik dat het een ‘zacht’ onderwerp is en ondernemers momenteel heel andere problemen hebben. Maar dit is een probleem dat in heel Nederland speelt en er is zoveel onbenut potentieel onder laaggeletterden, dat we hier echt mee aan de slag moeten.’
Meld je aan voor het MKB-actielabDe stichting Lezen en Schrijven zoekt mkb’ers die mee willen doen aan het MKB-actielab. In dit project wordt gezocht naar manieren om werkgevers en werknemers beter te bereiken, zodat zij aan de slag gaan met basisvaardigheden. Dan gaat het om lezen, schrijven en digitale vaardigheden. In het MKB-actielab werken de deelnemers volgens het zogeheten Social Design Thinking. Dat houdt in dat de stichting samen met werknemers, werkgevers, koepelorganisaties, brancheverenigingen en de overheid onderzoekt en test hoe het mkb echt kan worden geholpen. Uit een eerste bijeenkomst van het actielab, gehouden op 27 september, kwam al naar voren dat er grote behoefte is aan maatwerk. Ook moet er een beter overzicht komen van de oplossingen die er nu al zijn. Wie meer wil weten over het MKB-actielab, of mee wil doen aan komende edities, kan contact opnemen met Miriam Bosman: Miriambosman@lezenenschrijven.nl.
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
