Weg met flexwerk en weg met het vaste contract. Hans Borstlap, voorzitter van de commissie Regulering van Werk, wil de hele arbeidsmarkt overhoop gooien. Niet omdat de commissie-Borstlap dat zo graag wil, maar omdat het keihard nodig is, zegt hij. 'Ik wil het simpeler en eerlijker maken voor iedereen.' Wat betekent dat eigenlijk voor ondernemers?
Een kloof tussen flexwerkers en mensen met een vast contract dreigt de arbeidsmarkt in tweeën te splijten. Het moet allemaal veel simpeler en 'eerlijker', zegt een commissie der wijzen onder leiding van Hans Borstlap. Vorige week presenteerde de commissie, aan het werk gezet door minister Wouter Koolmees namens vijf ministeries, een 'tussenrapportage'. Conclusie? Nederland heeft een ingrijpende hervorming van de arbeidsmarkt nodig, de grootste sinds de 19de eeuw. En iedere 'werkende' moet straks dezelfde rechten én plichten krijgen, inclusief een 'universeel fundament' voor arbeidsongeschiktheid. Hoe is dat voor ondernemers?
De OESO is enthousiast over Nederland: lage werkloosheid, hoge salarissen. Waarom zouden we iets veranderen?
'Het lijkt goed te gaan, en ook op internationale lijstjes scoren we goed. Maar waar ik bang voor ben, is dat bij de eerste de beste recessie toch zal blijken dat ons fundament niet goed is. En dáár waarschuwt de OESO ook voor. Kim Putters van het SCP noemt dat een veenbrand. Je ziet het niet echt, tot ineens de vlammen tevoorschijn komen. En dan ben je te laat.'
'Er is onrust in Nederland: grote groepen voelen zich onzeker. Groepen die geen zekerheid hebben in hun werk, slecht opgeleid zijn en geen huis kunnen kopen. Er is sprake van een tweedeling op de arbeidsmarkt: mensen met een vast contract die voor alles gedekt zijn, en mensen in flexibele contracten en schijnzelfstandigheid die niet verzekerd zijn voor arbeidsongeschiktheid en geen pensioen opbouwen. Als zij hun werk verliezen, kunnen ze nergens op terugvallen.'
Wie is Hans Borstlap?Hans Borstlap (Amsterdam, 1946) is voorzitter van de commissie Regulering van Werk, ook wel de commissie-Borstlap genoemd. Hij studeerde politicologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en heeft een lange ambtelijke carrière achter de rug. Van 2002 tot 2016 was hij lid van de Raad van State. Daarvoor was hij directeur-generaal op het ministerie van OCW. Ook heeft hij gewerkt als medewerker van het wetenschappelijk instituut van de ARP, als sociaaleconomisch adviseur van minister-president Lubbers en als directeur-generaal algemene beleidsaangelegenheden op het ministerie van SZW. Borstlap is lid van het CDA.
Die tweedeling op de arbeidsmarkt noemt u 'de nieuwe sociale kwestie'. Is het niet wat overdreven om de situatie van nu te vergelijken met die van de 19de eeuw, de vorige sociale kwestie?
'In zekere zin spelen er wel dezelfde mechanismen: het verschil tussen de haves en de have nots. Veel mensen in flexconstructies, die helemaal niks opbouwen en nergens op kunnen terugvallen, zitten aan de foute kant van de streep. En Nederland heeft buitensporig veel flexibele arbeidskrachten ten opzichte van andere landen: gemiddeld twee keer zoveel. Ondernemerschap is prachtig en flexibiliteit blijft natuurlijk nodig. Maar kunstmatig, gesubsidieerd gecreëerd ondernemerschap: dat moeten we niet hebben. Inmiddels heeft maar 60 procent van de mensen nog een vast contract. De rest is een kluwen van allerlei flexibele constructies.'
Daar zitten ook de echte zelfstandig ondernemers bij en mensen met een tijdelijk contract. De groep mensen die in schijnconstructies zit, is klein afgezet tegen het totaal aantal werkenden. Kun je niet beter iets voor die groep regelen?
'Ten eerste is die groep helemaal niet zo klein. De meest conservatieve schatting gaat uit van enkele honderdduizenden mensen, afhankelijk van de definitie die je hanteert. Nu hebben ze werk, maar ze zijn de klos bij de volgende recessie. En zonder verzekering belanden ze in de bijstand. Waar we allemaal aan meebetalen, maar zij niet. Ten tweede, met alle respect, uw reactie is de klassieke reactie van de afgelopen 10, 20 jaar. Laten we nou eens afstappen van al die verschillende schotjes, groepjes en categorieën. En kijken hoe lek het fundament is dat werkenden – met wat voor flexcontract dan ook – nu moet beschermen. Volgens mij zitten daar twee gaten in, namelijk arbeidsongeschiktheid en persoonlijke ontwikkeling. En daar moeten we wat aan doen, uit sociale én economische overwegingen.'
Het interview gaat verder na de foto.