Geen tijd, geen zin, geen geld… Scholing op de werkvloer is nog niet echt gemeengoed in Nederland. Het goede nieuws: dat kan het wel worden! Maar dan moeten we eerst eens afrekenen met deze 5 smoesjes. Drie ondernemers vertellen hoe ze daarmee omgaan.
Smoes #1
‘Ik ben te oud voor scholing’
Tja, het cliché wil dat je nooit te oud bent om te leren. En het is ook echt waar. Joke Hemrica, p&o-adviseur bij bouwbedrijf Jorritsma Bouw, heeft laatst nog een medewerker – een doorgewinterde vakman – van 60-plus geholpen om zich om te scholen tot rijinstructeur. Hij heeft zijn hele leven lang voor Jorritsma Bouw gezorgd, zegt Hemrica. ‘Nu was het voor ons tijd om voor hém te zorgen.’ Te oud om te leren, Hemrica hoort het vaak. ‘Ik hoor mensen regelmatig zeggen: 'Ik hoef nog maar een paar jaar tot mijn pensioen, waarom zou ik nog leren? Ik zit het wel uit.' Maar als je niet meer blij bent met je werk of niet meer kunt, dan zijn dat hele lange jaren.’ Zéker in de bouw. ‘Onze vakmannen van 60-plus zijn vaak al heel jong, zo rond 15-16 jaar, begonnen met werken met het idee dat ze na 40 jaar konden stoppen. Toen zij begonnen, was er geen Arbowetgeving en lette niemand op duurzame inzetbaarheid. Juist voor die groep zijn we nu erg bezig om te kijken hoe het werk voor hen verlicht kan worden. Soms worden vaklieden ingezet als leermeester.’
'als je niet meer blij bent met je werk duurt uitzitten tot je pensioen echt héél lang'
Het mes snijdt dan aan twee kanten: de schat aan ervaring van de doorgewinterde vakman wordt op deze manier overdragen aan de broodnodige nieuwe instroom, zegt Hemrica. ‘Maar er kan echt meer dan mensen vooraf denken, ook als ze 60-plus zijn. ’ Tegenwoordig worden de medewerkers van Jorritsma Bouw al vroeg in hun loopbaan gewezen op het belang van scholing en van duurzame inzetbaarheid, oftewel: gezond je pensioen halen. ‘Sinds een paar jaar draaien we de functioneringsgesprekken om. We willen van de mensen weten waar ze zichzelf over één, vijf en tien jaar zien, wat ze daarvoor gaan doen en hoe wij als werkgever daarbij kunnen ondersteunen en faciliteren.’
Tip voor werkgevers: besteed oprecht aandacht aan mensen en zorg ervoor dat mensen gemotiveerd, gezond en met plezier aan het werk blijven. Duurzame inzetbaarheid is een gedeelde verantwoordelijkheid: de medewerker heeft regie over zijn eigen loopbaan.
Smoes #2
‘Ik heb geen tijd voor scholing’
Goede smoes? In elk geval een herkenbare, zegt ondernemer Rolf Veehof. ‘Ik begrijp maar al te goed dat werknemers méér in hun leven hebben dan werken, zeker als ze een gezin hebben. Logisch ook. Dan wil je ’s avonds iets met je kinderen doen of lekker op de bank televisie kijken. Maar je moet echt leren als je in deze tijd bij wilt blijven met alle ontwikkelingen, bijvoorbeeld rond robotisering. Mijn basishouding is: ik geef jou een beetje tijd, als je mij een beetje van jouw tijd geeft. En dat blijkt best goed te werken.’ Bij zijn machinefabriek Veehof in Haaksbergen werken 28 mensen. Ze maken allerlei onderdelen voor machines in verschillende sectoren, bijvoorbeeld de metaalindustrie en de voedingsindustrie. Allang geen fabriek meer waar je vieze handen krijgt, én waar veel met robots wordt gewerkt. Bijscholing is dus de normaalste zaak van de wereld.
'ik snap ook wel dat mensen meer te doen hebben, maar je moet echt bijblijven in deze tijd'
‘Het is heel gebruikelijk dat mijn werknemers regelmatig een cursus volgen, bijvoorbeeld om te leren hoe je software schrijft voor onze machines. Voor ons is het het meest voordelig om een cursus in te kopen die alle werknemers vervolgens krijgen, maar ik sta voor veel open als mensen zelf maar initiatief nemen.’ En dat deed één van zijn medewerkers, de 25-jarige Carmen Nales. Ze volgde een mbo-4 opleiding tot verspaningstechnoloog náást haar baan bij de machinefabriek. Twee jaar lang, een middag en een avond in de week. Veehof: ‘Dit is precies wat ik bedoel. Ik geef haar een middag, en zij levert er zelf een vrije avond voor in. En ik profiteer weer van een medewerker die haar kennis heeft uitgebreid en zo meer kan doen in het bedrijf.’ Het zijn wel vaak jongere werknemers die echt bereid zijn om hele opleidingen te volgen, zegt Veehof. ‘Dat mag nog wel verbeteren wat mij betreft. En ik snap ook dat mensen druk zijn. Maar als ondernemer wil ik hen in elk geval tijd geven om te leren.’
Tip voor werkgevers: doe boter bij de vis. Leg werknemers uit dat je bereid bent om werktijd beschikbaar te stellen voor scholing, als zij zelf ook een beetje privétijd willen ‘opofferen’.
Smoes #3
‘Er is niemand die in mij wil investeren’
Weet je wat het is: ondernemers moeten wel! En ze doen het ook. Neem nou Rob Michielsen van Bergh Brandscheidingen uit Roosendaal. Tien jaar geleden moest een zusterbedrijf afscheid nemen van veel vakmensen vanwege de crisis. ‘We hebben dit gelukkig enorm kunnen beperken door dit specialistische bedrijf op te zetten op het gebied van brandveiligheid. De opdrachten nemen toe.’ Vakmensen, die zocht Michielsen. Die kunnen afdichten en timmeren, een deur kunnen plaatsen. ‘We zijn naar het UWV gegaan om goed personeel te zoeken’, zegt Michielsen. ‘Een technische achtergrond was zelfs geen must – zo moeilijk is het om goede mensen te vinden. Mensen die wel eens een schuurtje hadden gebouwd, iemand die goed een fiets kon repareren – zij waren welkom. Mensen met een administratieve achtergrond, die dan weer niet. In die tijd hoorde onze p&o-man van het over het Sectorplan West-Brabant. Zij betalen 50 procent van de opleidingskosten zodat werkgevers zoals ik mensen kunnen omscholen in de techniek, bouw en logistiek.’
'Vind maar eens vakmensen. Ik leid ze nu maar zelf op'
Het UWV zocht sollicitanten voor Michielsen uit, die bij goed gevolg een vast contract krijgen aangeboden. Ze kregen eerst scholing: ze volgden een fulltime, intensieve opleiding van een maand en liepen daarna twee maanden stage bij het bedrijf. ‘Zo hebben we nu een man uit Afghanistan, hij is ingenieur geweest daar. Wij dachten: we geven hem een kans en hij blijkt een prima vakman te zijn.’ Hoe de medewerkers het vinden? De eerste week waren ze terughoudend. Daar zaten ze weer, na zoveel jaar, in de schoolbank naast pubers. ‘Maar hun motivatie om het ergens voor te doen is enorm. Ze hebben een gezin om te onderhouden bijvoorbeeld, of zijn in het verleden de verkeerde kant opgegaan. Allemaal hebben ze allerlei minderwaardige baantjes gehad. Dat is zonde van hun talent. Ze zijn ontzettend gemotiveerd om bij ons aan de slag te gaan. Een voorbeeld van: als je wil werken, dan kan het ook.'
Tip voor werkgevers: kun je niet precies de mensen vinden die je zoekt? Zoek dan mensen die affiniteit hebben met het werk en school ze om.
Smoes #4
‘Wat een gedoe zeg, daar heb ik toch helemaal geen zin in’
Logisch dat mensen zo denken, maar leren kan gewoon ook echt leuk zijn. Jorritsma Bouw biedt alle medewerkers – óók flexibele arbeidskrachten die ingehuurd worden voor projecten – binnenkort toegang tot wat het bedrijf social learning noemt. Dat zijn cursussen die ze kunnen volgen op hun telefoon, laptop of tablet, vertelt Joke Hemrica, p&o-adviseur, in een online leeromgeving gemaakt met Bouwradius Training en Advies. Een pilot die het bedrijf uitvoerde sloeg aan. ‘Die cursussen gaan over vakgerelateerde onderwerpen zoals duurzaam bouwen en metselen, maar je kunt ook denken aan ‘Engels in de bouw’ of ‘communicatie in de bouw’. De bedoeling is dat het er steeds meer worden. We verplichten niks, maar proberen mensen wel enthousiast te maken.’
'vroeger zouden we iedereen in een zaaltje hebben gezet voor een cursus, na pakken ze hun mobiel'
Het zou dus zomaar kunnen dat de vakmannen tijdens het eten van een boterham in de middagpauze even de telefoon erbij pakken om wat vragen te beantwoorden. De cursussen hebben namelijk ook een spelelement: deelnemers kunnen punten verdienen en zo een mini-competitie houden met elkaar. ‘Vroeger zou je iedereen in een zaaltje hebben gezet’, zegt Hemrica. ‘En ruim op tijd de cursus hebben aangekondigd. Maar dit is veel handiger als je het mij vraagt. Iedereen kan het in zijn eigen tijd doen en een cursus kiezen die hij zelf leuk vindt, op welke plek dan ook. Het spelelement maakt enthousiast merk ik aan mensen.’
Tip voor werkgevers: maak leren leuk! Kinderen leren spelenderwijs, en dat is eigenlijk bij volwassenen niet heel anders.
Smoes #5
‘Daar heb ik geen geld voor’
Gelukkig hoeft dat ook niet, want er zijn regelingen die het je makkelijk maken. Lees dit artikel maar eens.
