Jan Dekkers móet ervoor zorgen: goede medewerkers voor CZ. Maar zie daar maar eens aan te komen. Dus verzon hij een andere oplossing, die heel goed blijkt te werken. En die kost hem nog bijna niks ook. Vooruit, één hint: iets met bijscholing.
Eén middag en avond in de week zitten ze weer in de schoolbanken, de veertien volwassen medewerkers van zorgverzekeraar CZ. Nou ja, schoolbanken: een docent van it-opleider NOVI komt bij hén langs in het Tilburgse hoofdkantoor voor bijscholing. Daar zwoegen helpdeskmedewerkers en softwareprogrammeurs een paar uur op vakken als ‘governance’ ‘projectmanagement’ en ‘it-management’. Over twee jaar zijn de studenten klaar. Dan hebben ze de bacheloropleiding it afgerond. En het fijne is: het kost de medewerkers bijna niets. Sterker nog, ze kríjgen geld van de overheid om de opleiding te volgen, in de vorm van een voucher van 1.250 euro. Ze doen namelijk mee met het experiment vraagfinanciering van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Bedrijven plukken daar ook de vruchten van.
Bijscholing naar hbo-niveau
Hoe het werkt? Voor CZ is het lastig om goed it-personeel te vinden, verzucht Jan Dekkers, expert opleiden bij de zorgverzekeraar. 'In tegenstelling tot wat mensen soms denken, zijn er bij ons talrijke mogelijkheden.’ Dus nu schoolt CZ ook zittend personeel ‘op’. Dekkers: ‘We bieden ze een niveau-verhogende opleiding aan. Mensen worden omgeschoold van mbo- naar hbo-niveau.’
Dat is noodzakelijk, want binnen de it-afdeling van CZ zijn een boel functiewijzigingen gaande. ‘Medewerkers hebben andere competenties nodig. Ze komen vaak vanuit een helpdesk achtergrond, werken op mbo-niveau. Of zijn actief in een hbo-functie terwijl ze geen hbo-diploma hebben. In de toekomst krijgen deze medewerkers steeds meer de rol van consultant. Dat betekent dat ze binnen onze organisatie aan het management moeten kunnen vragen: wat hebben jullie nodig, waaraan is behoefte? Die wensen dienen ze te vertalen naar it-oplossingen. Werknemers die geen passende opleiding hebben gevolgd, of nog niet de juiste skills hebben, bieden we dan een bacheloropleiding it aan.’
Regeling 1: voucher voor bijscholing
Ook de overheid vindt dat belangrijk. Het ministerie van Onderwijs wil heel graag dat mensen zich constant bij- of omscholen. De arbeidsmarkt verandert, medewerkers stoppen op latere leeftijd met werken, technologische ontwikkelingen gaan snel, en in veel sectoren (denk aan de bouw, techniek en zorg) is goed personeel niet aan te slepen. Geen tijd te verliezen dus - hup, de schoolbanken weer in en een opleiding volgen.
Dus krijgen werkenden bijvoorbeeld een voucher van 1.250 euro, waarmee ze een deel van een opleiding kunnen bekostigen. Dekkers: ‘De medewerker betaalt per module, ofwel per dertig studiepunten. De modules, die bestaan uit een aantal vakken, worden gestapeld tot een diploma. Op die manier kun je de lessen meer afstemmen op de kennis en achtergrond van de deelnemer.’ Omdat het gaat om mensen die al werken, hoeven ze niet vanaf nul te beginnen. Vaak krijgen ze vrijstelling voor een aantal vakken. ‘Voor ons als werkgever scheelt dit een boel geld.’
Zo hoeft bijscholing niet veel te kostenHet experiment vraagfinanciering is bedoeld voor werkenden en werkzoekenden die een deeltijd of duale opleiding willen volgen in het hoger onderwijs, en nog niet eerder een bachelor diploma hebben gehaald. Simpel gezegd krijgt de werkende daarbij een zak geld van de overheid: een voucher van 1.250 euro per dertig studiepunten, waarmee hij of zij een deel van een opleiding naar keuze kan betalen. De medewerker betaalt per module, die zelf weer uit een aantal vakken bestaat. Die kun je stapelen tot een diploma. Voor een hbo bachelor-diploma zijn bijvoorbeeld 240 punten nodig, oftewel 8 modules. Een student heeft recht op maximaal acht vouchers. Het experiment is in september 2016 gestart en draait binnen opleidingen in de sectoren techniek en ict, en zorg en welzijn. Het experiment duurt tot en met 31 augustus 2024. Momenteel doen er zo’n vijftien hogescholen mee.
Dekkers maakt een snel rekensommetje. Voor een half jaar, ofwel een module, betaal je bij private hogeschool NOVI 2.750 euro aan collegegeld. Daarvan gaat 1.250 euro vouchergeld af; blijft er 1.500 euro over. De zorgverzekeraar telt 6.000 euro neer per medewerker voor een opleiding van twee jaar, die normaal gesproken 11.000 euro zou kosten. Bovendien maakt CZ gebruik van de subsidie Praktijkleren van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Die vergoedt tot maximaal 2.700 euro per jaar per student als het gaat om technische opleidingen. Een extra meevaller. ‘Onder de streep betalen we per medewerker ongeveer 600 euro’, zegt Dekkers. De medewerkers hoeven niets te betalen. ‘Wel moeten ze een studiekostenovereenkomst invullen. Dat loopt tot twee jaar na afsluiting van de studie. Als ze er eerder mee stoppen, dan moeten ze een deel van de studie terugbetalen. En ze moeten natuurlijk investeren in tijd.’
'mensen niet bijscholen uit angst ze te verliezen? dat is zo ouderwets'
Of Dekkers niet bang is dat werknemers na de opleiding tabee zeggen? ‘Tuurlijk is de kans dat ze dan een andere baan vinden verhoogd. Hun marktwaarde is dankzij de opleiding gestegen. Maar dat is ouderwets denken. Als mensen echt weg willen, dan moeten ze dat doen. Je hebt niets aan ongemotiveerde medewerkers. Als je mensen niet bijschoolt uit angst om ze weer te verliezen, dan ondermijn je uiteindelijk de belangen van je bedrijf, het voortbestaan ervan.’ Volgens Dekkers zijn de medewerkers dankzij de it-opleiding meer betrokken bij de organisatie. ‘Meer zelfredzaam. Enthousiaster. Ze groeien mee met het bedrijf. En we hoeven gelukkig niemand te ontslaan omdat ze niet aan de juiste competenties voldoen.’
Regeling 2: leven-lang-lerenkrediet
CZ is een van de voorlopers als het gaat om het gesubsidieerd opleiden van werknemers. ‘Wij merken dat veel bedrijven niet goed weten wat er mogelijk is op dit gebied’, vertelt George Vlug, commercieel directeur bij NOVI. ‘CZ klopte bij ons aan: we hebben een grote groep medewerkers voor een it-opleiding. Wat zijn de mogelijkheden? Samen keken we naar verschillende subsidies, waaronder vraagfinanciering en de subsidie Praktijkleren.' Een ander beschikbare financiering is het leven-lang-lerenkrediet. Dit laatste is een overheidslening voor medewerkers tot 55 jaar die geen recht meer hebben op studiefinanciering. Met deze lening kunnen ze collegegeld of lesgeld betalen voor een mbo- of hbo-opleiding. Wanneer je als werkgever niet de hele opleiding wil of kan betalen, is er voor de werknemer dus de mogelijkheid om het resterende bedrag te lenen via dit krediet. Overigens maken mensen bij CZ hier geen gebruik van. Hoe dan ook neemt NOVI CZ veel administratie uit handen. ‘We helpen met alle documenten die nodig zijn om de subsdies aan te vragen. We geven een seintje als ze die moeten declareren.’ De voucher regelt NOVI weer met de werkende zelf. Of elke opleider dit zo doet? Vlug: ‘Ik weet niet hoe anderen daarmee omgaan. Wij zijn een innovatieve organisatie, en als it-opleider actief in een niche. Volgens mij zijn we wel opvallend servicegericht wat dat betreft.’
Zo werkt het leven-lang-lerenkredietHet leven-lang-lerenkrediet is een overheidslening voor mensen die geen recht meer hebben op studiefinanciering. Werkenden, of mensen die werk zoeken, kunnen tegen gunstige voorwaarden – lage rente, looptijd van 15 jaar - het collegegeld lenen bij onderwijsuitvoerder DUO. Het maximum te lenen bedrag is 10.030 euro voor opleidingen binnen hbo en universiteit, en 5685 euro voor mbo-opleidingen. Medewerkers ouder dan 55 jaar kunnen de lening niet aanvragen.
Bijscholing gericht op de werkvloer
Vlug is blij met de pilot Flexibilisering, waar de vraagfinanciering onderdeel van is. 'Het verkleint de verschillen tussen privaat en publiek onderwijs. De overheid bepaalt bij publieke scholen hoe en wat er onderwezen wordt. Wij worden niet gefinancierd, maar hebben wel meer vrijheden. We kunnen buiten de muren lesgegeven, zijn flexibeler in ons onderwijsprogramma. Zo wordt er een level playing field gecreëerd. En ja, we worden minder duur.’
De vraagfinanciering is voor alle studenten, individueel of als groep, beschikbaar, vertelt Vlug. 'De bijdrage van de voucher in de studiekosten helpt individuele studenten om hun werkgevers te overtuigen, die voornamelijk degene zijn die het collegegeld betalen. Maar er zijn ook mensen die niet in aanmerking komen voor de voucher, of geen betalende werkgever hebben. Met hen kijken we naar andere mogelijkheden, zoals het leven-lang-lerenkrediet.' De private hogeschool ziet door de 'gunstige financieringsmogelijkheden' dat meer werkgevers in company grote groepen opleiden, zoals bij CZ. Bij NOVI maken dergelijke 'bedrijfsstudenten' ongeveer 40 procent uit van het totale aantal studenten. ‘Het mooie daarvan is dat je als werkgever het wij-gevoel versterkt. Voor de medewerkers wordt de drempel om weer in de schoolbanken te zitten, lager, omdat je met zijn allen gaat. Bovendien kunt je de praktijkcases echt toespitsen op wat er bij het bedrijf op de werkvloer gebeurt’, aldus Vlug. Jan Dekkers (CZ) kan het in elk geval iedereen aanraden. ‘Het is fijn dat we kunnen meedoen aan het experiment. Ook de medewerkers zijn blij. De opleiding is in februari begonnen. Tot nu toe is er niemand uitgevallen.’
