De provincie speelt een grote rol bij regionale bouwplannen, bereikbaarheid, bedrijventerreinen en meer. Wat willen ondernemers dat er de komende vier jaar gebeurt? En hoe groot is hun vertrouwen in de provinciale politiek? Opinieblad Forum vroeg het 1.600 ondernemers.
Ondernemers maken zich grote zorgen over de huidige versnippering en polarisatie in de provinciale politiek. Dat blijkt uit een enquête van VNO-NCW onder 1.600 ondernemers, gehouden met het oog op de provinciale verkiezingen van 15 maart. Driekwart van de ondernemers verwacht dat dit na de provinciale verkiezingen nog erger zal worden en dat dat zal zorgen voor een slecht bestuurbare provincie.
Daar maken ondernemers zich niet voor niets zorgen over. Er moet een hoop gebeuren de komende jaren. Denk alleen al aan de bouw van extra woningen, het terugdringen van de stikstofuitstoot en het uitbreiden van het stroomnet. Bij de besluitvorming over al die onderwerpen is de provincie belangrijk.
Vooral ondernemers in bouw, cultuur & sport en informatie & communicatie zijn somber: driekwart van hen vindt de huidige polarisatie en versnippering zorgelijk. Waarbij bouwondernemers op plek 1 staan: vrijwel allemaal (92 procent) maken zich hier zorgen over. Niet zo gek: de stikstofcrisis raakt vooral deze groep ondernemers en de provincie speelt een grote rol bij de oplossing ervan.
Een onvoldoende
Ook vraagt driekwart van de ondernemers die de enquête invulden zich af of de provinciale politiek wel voldoende aandacht heeft voor de belangen van ondernemers. Nog geen 20 procent vindt dat de provincie oog heeft voor de industrie. Of dat na de verkiezingen beter wordt? Dat is maar de vraag.
De provincie krijgt dan ook geen voldoende van ondernemers. Nog geen vijfde van alle ondernemers die de enquête invulden, noemt de inzet van de provincie voor ondernemers ‘goed’.
De uitslag van de verkiezingen kan ook de kloof tussen het platteland en Den Haag negatief beïnvloeden, denkt bijna driekwart van alle respondenten. Dat kan leiden tot een minder groot vertrouwen in de overheid, zo gaf een aantal van hen aan.
Personeelstekort
Waar moet de provinciale politiek zich mee bezighouden? Uit de enquête komt een duidelijke top-3 naar voren. Het belangrijkste thema voor lokale politici is volgens ondernemers de arbeidsmarkt en het tekort aan personeel. ‘We kunnen daardoor niet alle opdrachten aannemen’, aldus Deimond Nasiri, directeur van Botau Engineering & Construction in Waddinxveen. ‘Het kost me al moeite om stagiaires te vinden.’
De steeds grotere regeldruk staat op de tweede plaats, gevolgd door de energietransitie. Juist aan deze drie thema’s heeft de provincie in de ogen van ondernemers de afgelopen vier jaar onvoldoende aandacht besteed.
Ook vinden ondernemers dat de vergunningverlening door de provincie te traag verloopt. Meer dan de helft (54 procent) vindt dat. Van de bouwondernemers is dat zelfs bijna 75 procent.
Ruim een vijfde van de ondernemers in Limburg en Flevoland maakt zich zorgen over de aandacht die de provincie heeft voor toegang tot het stroomnet. Daar heeft de provincie volgens diezelfde ondernemers (respectievelijke 33 en 24 procent) de afgelopen vier jaar ook te weinig aandacht aan besteed. Dat zou ze weleens kunnen opbreken nu bedrijven bezig zijn hun processen steeds meer te laten draaien op elektriciteit. ‘We bewegen nu richting duurzame energie’, vertelt Willemjan van Golstein Brouwers, eigenaar van twee tankstations in Noord-Brabant. ‘We hebben een laadplein voor vrachtwagens en personenauto’s, maar de netbeheerder kan niet genoeg stroom leveren. Het energienet moet worden uitgebreid.’
Bereikbaar
Is er dan helemaal geen positief geluid te horen? Zeker wel. Iets minder dan de helft van de ondernemers (41 procent) is tevreden over de bereikbaarheid van hun bedrijven(terreinen). Van de bedrijven in Limburg en Flevoland noemt zelfs twee derde van de ondernemers hun bedrijven(terreinen) ‘goed bereikbaar’. Hoe het ook zij, de belangrijkste conclusie is toch dat ‘de provincie wakker moet worden’, zoals tankstation-eigenaar Van Golstein Brouwer het samenvat (lees ook het kader ‘Zonder stroom gaat het bedrijfsleven op slot’). Kortom: werk aan de winkel.
Op de foto bovenaan het artikel staan de ondernemers die in de kaders hieronder voorkomen. V.l.n.r. Bouwondernemer Biense Dijkstra, de eigenaar van een metaalbedrijf Deimond Nasiri en de eigenaar van tankstations, Willemjan van Golstein Brouwers.
Biense Dijkstra (Bouwgroep Dijkstra Draisma) ‘Vertraging leidt tot langdurigere woningkrapte’Biense Dijkstra, duurzame bouwondernemer, kijkt niet op van uitkomsten van de enquête. 75 procent van zijn collega’s geeft daar aan dat de vergunningverlening te traag verloopt. De Fries zegt die berichten veel om zich heen te horen. ‘We ervaren het ook zelf. Het speelt eigenlijk al langer.’ Volgens Dijkstra zijn gemeenten de bottleneck. ‘Daar is te weinig capaciteit om alle plannen snel te kunnen beoordelen.’ Met als gevolg dat het aanbod van woningen niet in de pas loopt met de vraag. En de druk op de woningmarkt is enorm, benadrukt Dijkstra. ‘Door de lange procedures kan de krapte niet snel genoeg worden opgelost.’ Zelf doet Dijkstra er van alles aan om tóch die zo gewenste woningen te blijven bouwen. ‘Recent hebben we in Dokkum een appartementencomplex opgeleverd, dat in slechts vier maanden tijd gerealiseerd is. Een duurzaam complex met dertig appartementen, esthetisch en passend bij de omgeving. Er was geen uitgebreide procedure nodig om het plan te realiseren: de gemeente mocht afwijken van het bestemmingsplan omdat het om een tijdelijke woonfunctie gaat. De locatie was ook al geschikt om op te bouwen.’ De gemeente had de aanvraag na indiening meteen opgepakt en binnen zes weken een vergunning verleend. Dijkstra wil maar zeggen: zo kan de bouw eruitzien, als het vergunningsproces wél soepeltjes verloopt. ‘Dan kan er snelheid gemaakt worden en kan de ambitie van het kabinet om 100.000 woningen per jaar te realiseren veel sneller gehaald worden.’ Gaat dat trage vergunningenproces tot het verleden behoren ná de Provinciale Verkiezingen? Volgens de bouwondernemer is het een landelijk probleem. Maar de provincies kunnen zeker ook iets doen, meent Dijkstra.‘Gedeputeerde Staten beslissen mee over bijvoorbeeld de aanleg van woonwijken, bedrijventerreinen, natuurgebieden en doorgaande wegen. Ze kiezen ook de leden van de Eerste Kamer. Wij verwachten dat de provinciale bestuurders hun best gaan doen om dit probleem ook in Den Haag op te lossen en dat ze de lokale politiek ondersteunen om de processen te versnellen.’ Dijkstra volgt de verkiezingen ook om te zien of de provincie meer aandacht en waardering gaat hebben voor biobased bouwen, dat is bouwen met natuurlijke materialen. ‘We zien graag een aanscherping van de Milieuprestatie voor gebouwen, zodat bouwen minder milieu-impact heeft.’ Ook wil de Friese bouwer dat industrieel bouwen (huizen die ‘in de fabriek worden gemaakt’) procedureel een voorsprong krijgt. ‘Dat kan door eenzelfde woningontwerp niet steeds aan alle regelgeving te onderwerpen. Elke nieuwe auto hoeft ook niet naar de RDW voor een keuring.’
Deimond Nasiri (metaalbedrijf Botau Engineering & Construction): ‘Het personeelstekort wordt alleen maar groter'Als de provincie zich érgens voor zou mogen inzetten, dan wel voor de krapte op de arbeidsmarkt, zegt Deimond Nasiri. Hij is directeur van Botau Engineering & Construction, een metaalbedrijf in het Zuid-Hollandse Waddinxveen. Daar werken 25 man en er zijn maar liefst vijf vacatures. ‘In de praktijk betekent dit dat we niet alle opdrachten aannemen.’ Van een tekort aan technisch personeel is volgens Nasiri al 25 jaar sprake. Daar komt nu nog een schepje bovenop. ‘Maar in het verleden hebben we onze werkzaamheden al zoveel mogelijk geautomatiseerd, dus daar valt weinig meer te halen.’ Ook staat Botau open voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, maar de mogelijkheden daarvoor zijn beperkt. ‘Zulke werknemers hebben toch altijd enige begeleiding nodig, en zo groot zijn we niet’, aldus Nasiri. Het arbeidstekort is groot in Zuid-Holland: één op de vier bedrijven kan niet voldoende gekwalificeerd personeel krijgen. Nasiri weet niet of de provincie op dit punt veel voor ondernemers kan betekenen of dat dit meer een landelijke aangelegenheid is. Wat hij wél weet, is dat er íets moet gebeuren om het tij te keren. Zeker met het oog op de maatschappelijke opgaven op het terrein van woningbouw, de energietransitie en circulariteit. Wil al dat werk gedaan worden, dan moeten er wel voldoende jongeren zijn die voor techniek kiezen. De realiteit is anders, vertelt Nasiri: ‘De instroom van leerlingen op mbo’s loopt juist terug. Het kost me moeite om stagiaires te krijgen. We houden open dagen en gaan naar scholen om jongeren te enthousiasmeren voor techniek. Meer kunnen we niet doen.’ Het probleem ligt volgens hem ook bij de ouders, die hun kinderen op een zo hoog mogelijk niveau willen laten studeren. Afgezien van het aanpakken van het personeelstekort staat er niets op Nasiri's provinciale wensenlijstje. Het bedrijventerrein waarop zijn bedrijf is gevestigd, grenst aan een woonwijk, maar dat levert geen problemen op. Integendeel: daardoor zijn de OV-verbindingen best goed. Maar hij weet van andere bedrijventerreinen die voor woningbouw moeten wijken. ‘De mensen die daar gaan wonen, moeten ook ergens werken. En dan willen ze hooguit 15 kilometer reizen. Als veel bedrijventerreinen moeten wijken voor woningen, heb je dus een probleem. Daar zou de provincie op moeten letten.’
Willemjan van Golstein Brouwers (eigenaar tankstations): ‘Zonder stroom gaat het bedrijfsleven op slot’ Willemjan van Golstein Brouwers heeft nu nog een ‘fossiel’ bedrijf. Maar wel één dat al bezig is met de energietransitie. ‘We zijn meer dan 125 jaar geleden begonnen met de verkoop van sloophout, daarna volgden achtereenvolgens turf, kolen en olie. Nu bewegen we richting duurzame energie.’ Op het tankstation bij het kruispunt bij de A67, tussen Eindhoven en Venlo, staat een laadplein voor vier vracht- dan wel bestelwagens en een aantal personenauto’s klaar voor gebruik. ‘Een beter punt bestaat er niet', zegt Van Golstein Brouwers. Het probleem is alleen: de netbeheerder kan niet genoeg stroom leveren - minder dan de helft van wat we nodig hebben. We willen een rol spelen in de energietransitie, maar dat kan nog niet.’ De provincie moet eerst wakker worden en zich realiseren hoeveel stroom er straks nodig is, vindt hij, voor verkeer, bedrijven en huishoudens. ‘We moeten van het gas en van fossiel af in een enorm hoog tempo. Dus het energienet moet uitgebreid. De prioriteit van de overheid ligt nu bij het bouwen van woningen, het bedrijfsleven komt dan op de tweede plaats. Wij hebben als bedrijf nog de luxe dat het laadplein er al ligt. Er zijn ook bedrijven die hun plannen voor uitbreiding helemaal moeten opschorten. Zo gaat het bedrijfsleven op slot.’ Dat besef moet volgens hem op alle overheidsniveaus doordringen: lokaal, provinciaal en landelijk. ‘Of de eerlijke boodschap moet zijn dat we met z’n allen minder energie moeten gaan gebruiken – dat we bijvoorbeeld minder mogen vliegen. Maar daar wil de politiek niet aan.’ Hij ziet zelf ook wel dat er te weinig huizen zijn in Brabant, en beseft dat daar iets aan moet gebeuren. ‘Maar nu zijn er te veel prioriteiten zonder een oplossing. En dat is frustrerend. Daardoor loeren bedrijven en burgers op de beschikbare stroomcapaciteit, zowel voor leveren als terugleveren. En dit komt niet als een donderslag bij heldere hemel, hè. Jaren geleden wisten we al dat dit eraan zat te komen.’ Het stoort Van Golstein Brouwers ook dat hij geen inzicht in de planning krijgt van de overheid en de netbeheerder, zodat hij in elk geval weet wanneer er wél meer ruimte op het elektriciteitsnet komt. Prioriteit voor hem is dat hij het laadplein kan gaan gebruiken: dat heeft hij niet voor niks laten aanleggen. Dit heeft een sleutelpositie waar het gaat om de energietransitie. Op termijn wil Van Golstein Brouwers naar meer dan twintig laadplaatsen en uitbreiding met waterstof voor auto’s die daarop gaan rijden. ‘De vergunning is aangevraagd, maar ook daar hebben we meer stroom voor nodig.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
