Het gaat niet goed met onze biodiversiteit. Maar hoogleraar Natuurlijk Kapitaal Koos Biesmeijer ziet steeds meer bedrijven die daar iets aan willen doen. ‘Wacht niet op de overheid, maar ga aan de slag.’
Meneer Biesmeijer, u noemt Nederland kampioen biodiversiteitsverlies. Moeten we ons schamen?
‘Ja, eigenlijk wel, want we weten allang dat het anders moet. Als je nu verrast reageert op de stikstofproblematiek of de zeespiegelstijging, moet je je zéker schamen. Blijkbaar is het probleem nog niet urgent genoeg. Kijk naar het afgelopen jaar: het natste en heetste jaar ooit in Nederland. Dat kun je negeren, maar dat is echt dom.’
‘Dat 2023 het natste en heetste jaar was, kun je negeren, maar dat is dom’
Komt dat biodiversiteitsverlies niet omdat we zo’n klein land zijn, waar alles op een beperkt oppervlak moet?
‘Nee, het is een keuze. Ons land bestaat voor 60 procent uit landbouw, waarvan driekwart voor veevoer wordt gebruikt. We hebben de landbouw nodig om de wereld te voeden, zeggen voorstanders. Onzin. Want de helft van de potentiële landbouwgrond in de wereld wordt daar helemaal niet voor gebruikt. En 30 procent van het voedsel wordt verspild. We moeten minder en anders gaan landbouw bedrijven, want nu kost het ons miljarden aan stikstofuitstoot en waterverontreiniging terwijl de sector maar een klein deel van het bruto nationaal product levert.’
Biowat?Biodiversiteit staat voor biologische diversiteit, en dat zou je kunnen omschrijven als de variatie van het leven, van planten en dieren tot ecosystemen. Hoe diverser hoe gezonder. Waarbij natuurlijk zaken als klimaat en bodemgesteldheid van invloed zijn op de soortenrijkdom. Alles heeft met elkaar te maken in een gebied. Insecten spelen een belangrijke rol in het (voort)bestaan van planten (en dus voedsel), en veel verschillende planten trekken op hun beurt weer insecten aan.
Dat is geen leuk nieuws voor de boeren.
‘Ik werk vanuit Naturalis veel met boeren en heb respect voor ze. Boeren hebben veel kennis. De meesten zeggen dat ze in Nederland willen blijven werken en wonen in een goed landschap dat ook geld oplevert. Maar melkpoeder maken voor China: dat slaat helemaal nergens op. We moeten samen ons landbouwsysteem toekomstbestendig maken. De economische keuze wint het nog van de maatschappelijke keuze. Dat geldt ook voor industriële bedrijven als Tata Steel. Die moeten weg of vergroenen, ook al is dat laatste heel moeilijk.’
‘De natuur is beter af zonder de mens en kijkt niet op een miljoen jaar’
Waarom is biodiversiteit zo belangrijk? Soorten komen en verdwijnen: dat is toch de natuur?
‘Sterker: uitsterven is het businessmodel van Naturalis. Kijk maar naar onze Tyrannosaurus Rex. Maar soorten verdwijnen nu dertig keer zo snel als voor de komst van de mens. Alleen duurt het even voordat we dat gaan voelen. Het verdwijnen van de ijsbeer zullen mensen wel erg vinden, maar schimmels, bacteriën en insecten? So what! Wat dat betekent merk je pas als het hele ecosysteem instort. Dat is de basis. Het meeste voedsel verdwijnt als er geen insecten meer zijn. En geloof me, de natuur redt zich wel op termijn. De natuur is beter af zonder de mens en kijkt niet op een miljoen jaar.’
Komt dat verhaal aan bij de ceo’s die u spreekt?
‘Ze zijn vaak wel geschokt. Ik begin altijd met de vraag wat de natuur voor hen betekent. Dan hoor je: ontspanning, rust, vakantie, inspiratie. En dan vertel ik wat verlies van biodiversiteit inhoudt. Dat is niet leuk, maar daarna bouw ik het weer op. Ik laat een slide zien van Bob de Bouwer en Barack Obama: ‘Can we fix it? Yes we can!’. Planten en dieren kunnen ook weer terugkomen met de juiste maatregelen, zoals het stoppen met pesticiden en uitstoot of het aanleggen van tuinen. Daarom werk ik graag met bedrijven die het probleem zien en ermee aan de slag willen. Onder meer via de Groene Cirkels.’
Groene Cirkels? Wat zijn dat?
‘Er zijn er inmiddels zeven. Het is begonnen met Heineken, dat hier vlakbij in Zoeterwoude de brouwerij heeft. Dat was een bedrijf dat alles alleen deed, onder het motto: wij zijn zó groot, brouwen bier beter dan wie ook, en kunnen alles oplossen. Maar als je over twintig jaar op je flesjes wil hebben staan dat je nul procent CO2 uitstoot, moet je zorgen dat dat in de hele keten geldt. Zo is de eerste Groene Cirkel ontstaan, met betrokkenheid van de provincie, het waterschap, de Universiteit van Wageningen en Naturalis. Heineken beseft dat het niet alleen kan, dat vind ik wel stoer.’
‘Ze kijken nu naar hun waterhuishouding, want ze gebruiken én lozen veel. Terwijl warm water ook kan worden gebruikt voor het verwarmen van de woonwijk in de buurt. En het vervoer van containers met bier over water naar de haven van Rotterdam is inmiddels elektrisch. Het helpt als een bedrijf de katalysator is van dat soort ontwikkelingen. Als het maar niet blijft bij hegjes aanleggen en vogelkastjes ophangen, want dan is het greenwashing.’
