Hèhè, eindelijk is het zover. Op 1 januari 2024 gaat de Omgevingswet in werking. In deze grootste dereguleringsoperatie sinds WO II zijn maar liefst 26 wetten en 150 uitvoeringsregels teruggebracht tot één wet en vijf uitvoeringsregelingen. Dat heeft veertien jaar geduurd.
Veel eenvoudiger
Bedrijven hadden al heel lang een broertje dood aan al die verschillende wetten met verschillende procedures en vergunningverleners. In 2006 werd pas serieus werk gemaakt van één omgevingsvergunning voor een bouwproject in de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), die (pas) vier jaar later in werking trad. Maar de wetten zelf bleven gewoon bestaan. In 2012 schreef ik in mijn proefschrift ‘Bundeling van omgevingsrecht’ dat regels veel eenvoudiger zijn te vinden als ze in één wet bij elkaar staan. En die is er dus nu: de Omgevingswet, waarin verreweg de meeste regels over de fysieke leefomgeving staan.
Digitaal systeem
Al die jaren konden bedrijven geen gebruik maken van meer mogelijkheden om vergunningvrij te bouwen, snellere en voorspelbare procedures, meer flexibiliteit en een integrale benadering van de leefomgeving. Met meer aandacht voor gezondheid en duurzaamheid. Het had zeker eerder gekund, maar de Eerste Kamer lag dwars. Zelfs toen was gestemd over inwerkingtreding op 1 januari 2024 regende het nog vragen en moties om de wet toch nog uit te stellen. De Kamer wilde absolute zekerheid dat het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) geen enkele hapering meer zou vertonen.
Uitgebreid getest
Nu moet het systeem natuurlijk goed werken. Anders kunnen bedrijven geen vergunningen aanvragen, meldingen doen of weten waar wat mag, en welke technische maatregelen binnen een bedrijf nodig zijn om aan de regels te voldoen. Om er geen studeerkamermodel van te maken riep de rijksoverheid de hulp in van het bedrijfsleven. BOVAG, Metaalunie, Bouwend Nederland en NRK hebben het afgelopen jaar aan de ontwikkeling van het systeem meegewerkt en het op ‘mkb-vriendelijkheid’ laten testen door échte ondernemers. Natuurlijk blijven we de vinger aan de pols houden. Want we weten allemaal dat computersystemen niet onfeilbaar zijn.
Overgangsrecht
Moeten ondernemers op 1 januari meteen aan de slag? Nee. Zij hoeven niets te doen als zij hun bedrijf niet veranderen. Daarvoor zorgt het overgangsrecht. Milieuvergunningen, lozingsvergunningen en meldingen blijven gelden. Wie in 2024 een vergunning nodig heeft, moet die aanvragen met het DSO. Ik weet dat werken met een nieuw stelsel in het begin niet altijd gemakkelijk zal zijn. Maar ik heb er vertrouwen in dat de praktijk – bedrijfsleven en overheid – zich de nieuwe regels snel eigen zal maken.
Jan van den Broek
Strategisch beleidsadviseur omgevingsrecht
