Omgevingswet

Op 1 januari 2024 zal de Omgevingswet in werking treden. Deze wet moet ondernemen voorspelbaarder, en procedures sneller en goedkoper maken. In de Omgevingswet worden 26 bestaande wetten gebundeld. Zo verdwijnen de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), de Wet ruimtelijke ordening, de Wet natuurbescherming en de Waterwet. Ook het Activiteitenbesluit en het Bouwbesluit worden vervangen. De 50.000 bestaande bestemmingsplannen worden gebundeld in één omgevingsplan per gemeente.

De Omgevingswet voor ondernemers

De Omgevingswet moet uiteindelijk in de plaats komen van 26 wetten, waarmee ondernemers al vele jaren te maken hebben, zoals de Wet milieubeheer uit 1993 en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) van 2010. Wie met deze of andere omgevingswetten werkt, doet er goed aan om te kijken hoe die in de Omgevingswet terecht zijn gekomen. Ook gemeenten moeten aan de slag: elke gemeente moet een strategische omgevingsvisie maken. Klik hier voor een korte animatie over de nieuwe wet en voor de hoofdlijnen van de wet.

 

Wie vragen heeft, kan die per e-mail stellen aan Jan van den Broek: broek@vnoncw-mkb.nl.

Wat vindt het bedrijfsleven van de Omgevingswet?

VNO-NCW en MKB-Nederland hebben aan de wieg gestaan van de Omgevingswet. Ondernemers klaagden al lang over het feit, dat voor bedrijfsactiviteiten veel aparte vergunningen nodig zijn voor bouwen, milieu, lozen, natuur, enzovoort. Op basis van veel verschillende wetten met elk hun eigen procedures, planvormen en regels. De Crisis- en herstelwet van 2010 zorgde voor procedurele versnellingen voor bepaalde besluiten, onder meer door het relativiteitsvereiste waardoor veel minder bezwaar en beroep mogelijk werd. In hetzelfde jaar trad ook de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in werking. Die wet zorgde ervoor, dat voor het bouwen van een fabriek, het aanleggen van een weg of het bouwen van een woonwijk nog maar één omgevingsvergunning nodig was. Maar dat gebeurde nog steeds op basis van 26 wetten en circa 135 uitvoeringsregels.

 

De Omgevingswet is met het oog op duurzame ontwikkeling gericht op het in onderlinge samenhang beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving. Deze duurzame en samenhangende benadering is nodig om energietransitie, klimaatadaptatie, woningbouwopgave en bescherming van onze natuur en gezondheid effectief te kunnen aanpakken samen met het bieden van ruimte aan economische ontwikkeling. Dat gaat beter met het samenhangende kader van de Omgevingswet dan met de huidige tientallen omgevingswetten en honderden uitvoeringsregels, die elk over verschillende onderdelen van de fysieke leefomgeving gaan, veelal zonder samenhang, zoals nu het geval is.

 

Een integrale benadering vanaf het begin van deze opgaven betekent ook een grotere voorspelbaarheid voor initiatiefnemers van onder meer woningbouwprojecten of nieuwe bedrijfsterreinen. Aldus VNO-NCW en MKB-Nederland in 2021 in een brief aan de Eerste Kamer. In die brief pleitten beide organisaties ook voor een verantwoorde inwerkingtreding in 2022. Daarvoor is wel een ondernemersvriendelijk en goed werkend Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) nodig. Ook moeten grote en kleine gebiedsontwikkelingen mogelijk blijven.

 

Over de Omgevingswet en de uitvoeringsregels is bijna 10 jaar intensief gedebatteerd in de Tweede en Eerste Kamer. Dat mag ook wel voor ‘de belangrijkste wetgevingsoperatie sinds de vernieuwing van de Grondwet’. Vanaf het allereerste concept in 2013 heeft op alle belangrijke momenten overleg plaatsgevonden met het bedrijfsleven en hebben de besturen van VNO-NCW en MKB-Nederland hun wensen kenbaar gemaakt. Ook hebben branches en bedrijven input geleverd voor een uitgebreid commentaar op het Invoeringsbesluit. Ook moest regelmatig worden geïntervenieerd, bijvoorbeeld toen GroenLinks voorstelde om het aan gemeenten over te laten of de reguliere procedure (8 wk) of de uitgebreide procedure (26 wk) moest worden gebruikt; dat ging niet door.

 

Waar vind ik de nieuwe regels?

De Omgevingswet wordt uitgevoerd in vier algemene maatregelen van bestuur:

 

Het Omgevingsbesluit regelt onder meer welke procedures gelden. En welk bestuursorgaan het bevoegd gezag is om een omgevingsvergunning te verlenen. Kijk hier voor de hoofdlijnen.

 

Het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) gaat over omgevingswaarden, instructieregels, beoordelingsregels voor een vergunningaanvraag en monitoring. Klik hier voor de hoofdlijnen.

 

Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) vervangt onder meer het Activiteitenbesluit. Hierin staan de algemene regels voor activiteiten in de fysieke leefomgeving. Bijvoorbeeld de regels voor de exploitant van een tankstation. Klik hier voor de hoofdlijnen.

 

Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) vervangt het Bouwbesluit 2012. Hierin staan regels over bouwen, verbouwen en gebruiken van bouwwerken. De regels gaan onder andere over veiligheid, gezondheid, en duurzaamheid. Klik hier voor de hoofdlijnen.

 

Ook is er een Omgevingsregeling. Daarin zijn de AMvB’s verder uitgewerkt. Hierin staan bijvoorbeeld regels over meet- en rekenmethoden en aanvraagvereisten voor vergunningen. Klik hier voor de hoofdlijnen.

 

De teksten van de Omgevingswet en de vier AMvB's zijn gepubliceerd in het Staatsblad. De tekst van de Omgevingsregeling is gepubliceerd in de Staatscourant. Vanaf 1 januari 2024 staan de geldende teksten op overheid.nl

 

Welke regels worden er eigenlijk ingetrokken?

De Omgevingswet moet niet alleen in de plaats komen van 26 wetten, waarmee ondernemers al vele jaren te maken hebben, maar ook met circa 60 besluiten (algemene maatregelen van bestuur) en ministeriële regelingen zoals het Activiteitenbesluit, het Bouwbesluit 2012, het Besluit omgevingsrecht, de Activiteitenregeling en de Regeling omgevingsrecht. Welke regels precies worden ingetrokken staat in de Invoeringswet Omgevingswet, het Invoeringsbesluit Omgevingswet en de Invoeringsregeling Omgevingswet.

 

Is there any information available on the Dutch Environment and Planning Act in English?

This page provides an overview of Dutch government information available in English on the future Dutch Environment and Planning Act (Omgevingswet). The Environment and Planning Act will come into force on January 1st, 2024. The English page provides the following information:

  • General information
  • Drafting Principles
  • The Environment and Planning Act
  • General Assessment Methodology
  • The Environmental Activities Decree concerning rules about activities in the physical living environment
  • Summary National Strategy on Spatial Planning and he Environment (NOVI: Nationale omgevingsvisie)
  • Translation Guide to permit requirement
  • Other Publications in English

Waarom een Omgevingswet?

Er zijn twee aanleidingen voor de Omgevingswet. Ten eerste sluit de huidige wetgeving niet meer goed aan op huidige en toekomstige ontwikkelingen. Zo richten de huidige wettelijke regels zich nog onvoldoende op duurzame ontwikkeling en houden ze onvoldoende rekening met regionale verschillen, de behoefte aan maatwerk in concrete projecten en het belang van vroegtijdige betrokkenheid van belanghebbenden bij de besluitvorming over projecten.

De tweede aanleiding voor de herziening van het omgevingsrecht vormt de huidige situatie waarin initiatiefnemers van activiteiten worstelen met veel verschillende wetten met elk hun eigen procedures, planvormen en regels. Bevoegde gezagsinstanties beoordelen een initiatief niet in samenhang en integraal beleid komt niet of moeizaam tot stand. Het huidige omgevingsrecht is dus te versnipperd en niet inzichtelijk genoeg. Bovendien ligt de balans te veel bij zekerheid en te weinig bij groei die gericht is op duurzame ontwikkeling.

Het nieuwe stelsel gaat uit van een nieuwe visie: van bescherming van de fysieke leefomgeving via een werende benadering van activiteiten, naar een beleidscyclus waar de continue zorg voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving centraal staat en ruimte ontstaat voor ontwikkeling. Bij het bouwen van een woonwijk of het starten van een bedrijf staat het initiatief van de ondernemer centraal en niet de vraag: ‘Mag dat wel?’ Dat vraagt van alle betrokkenen een cultuurverandering.

 

Wat is het doel van de Omgevingswet?

Maatschappelijk doel van de Omgevingswet is om, met het oog op duurzame ontwikkeling, de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu, gericht op het in onderlinge samenhang a. bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit, ook vanwege de intrinsieke waarde van de natuur, en b. doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke behoeften (art. 1.3 Ow).

Onder duurzame ontwikkeling wordt verstaan een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden voor toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. Dit is een gebruikelijke omschrijving, die aansluit bij de definitie uit het rapport Our Common Future van de commissie Brundtland (1989).

 

Welke verbeteringen wil de Omgevingswet bereiken?

Met de Omgevingswet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving streeft de regering vier verbeterdoelen na:

  1. het vergroten van de inzichtelijkheid, de voorspelbaarheid en het gebruiksgemak van het omgevingsrecht;
  2. het bewerkstelligen van een samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving in beleid, besluitvorming en regelgeving;
  3. het vergroten van de bestuurlijke afwegingsruimte door een actieve en flexibele aanpak mogelijk te maken voor het bereiken van doelen voor de fysieke leefomgeving;
  4. het versnellen en verbeteren van besluitvorming over projecten in de fysieke leefomgeving.

Hoe zorgt de Omgevingswet voor versnelling van de besluitvorming?

  • Eén integrale omgevingsvergunning voor bedrijfsactiviteiten
  • Hoofdregel is reguliere voorbereidingsprocedure (8 wk) voor omgevingsvergunningen in plaats van uitgebreide (26 wk)
  • Specifieke zorgplichten voorkomen veel gedetailleerde voorschriften
  • Veel regels voor bedrijven worden op rijksniveau geschrapt en mogen in het omgevingsplan nog verder worden gedereguleerd
  • Geen omgevingsvergunning nodig voor wijzigingen zonder significante effecten
  • Flexibiliteit zorgt voor meer afwijkingsmogelijkheden
  • Revisievergunning zorgt voor één actuele vergunning
  • Verbreding «sneller en beter»-aanpak van rijksinfrastructuur (Tracéwet) naar alle complexe projecten met publiek belang (zoals energie): voorkeursbeslissing voorkomt langdurige discussies, Raad van State moet binnen 6 mnd beslissen en in projectbesluit zitten al alle benodigde omgevingsvergunningen
  • MER geen eigenstandige procedure, maar onderdeel van de voorbereidingsprocedure voor plan of project
  • Omgevingsplannen globaler met veel minder details

Wat zijn de kerninstrumenten van de Omgevingswet?

De Omgevingswet heeft 6 kerninstrumenten voor het benutten en beschermen van de leefomgeving. Dit zijn de omgevingsvisie, het programma, decentrale regels, algemene rijksregels, de omgevingsvergunning en het projectbesluit. Klik hier voor een korte toelichting van elk kerninstrument. Ondernemers zullen het meeste te maken hebben met de algemene rijksregels, de omgevingsvergunning en het gemeentelijke omgevingsplan.

 

Voor welke bedrijfsactiviteiten gelden algemene rijksregels?

De meeste activiteiten in de leefomgeving zijn initiatieven van burgers en bedrijven. Voor veel van die activiteiten gelden algemene rijksregels. Hierdoor hoeven burgers en bedrijven niet steeds toestemming te vragen aan de overheid. Nadeel van algemene regels is dat ze soms niet goed passen bij een specifieke situatie. Daarom zitten er in de wet mogelijkheden om onder voorwaarden van de algemene regels af te wijken. Klik hier voor meer informatie.

 

Voor welke bedrijfsactiviteiten is een omgevingsvergunning nodig?

Burgers, bedrijven en overheden kunnen activiteiten uitvoeren die de fysieke leefomgeving beïnvloeden. In de Omgevingswet staan regels voor deze activiteiten. Let op: er kunnen meerdere activiteiten gelden in een bepaalde situatie. Bedrijven zullen met name te maken hebben met de milieubelastende activiteit, de lozingsactiviteit voor lozen op oppervlaktewater, een zuiveringtechnisch werk of een riool, en de Natura 2000-activiteit. De Wabo-omgevingsvergunning voor bouwen is opgeknipt in een omgevingsvergunning voor een technische bouwactiviteit en een ruimtelijke omgevingsplanactiviteit.

 

Wat is een milieubelastende activiteit?

De omgevingsvergunning voor een inrichting wordt vervangen door de omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit. Hoofdstuk 3 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) wijst een aantal milieubelastende activiteiten aan waarvoor rijksregels van het Bal gelden. Deze milieubelastende activiteiten zijn gegroepeerd per bedrijfstak. In het Bal staat wat een milieubelastende activiteit precies is, of een omgevingsvergunning is vereist en of algemene rijksregels gelden. Is dat het geval, dan staan die regels in hoofdstuk 4 en 5 van het Bal.

 

Wat is een bouwactiviteit?

Een bouwactiviteit is 'het bouwen van een bouwwerk'. Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) stelt rijksregels over de bouwkwaliteit. Bij deze bouwactiviteit verplaatst de toetsing aan de bouwtechnische eisen van een bouwwerk van de gemeente naar een onafhankelijke partij. Dit is vastgelegd in de Wet kwaliteitsborging.

 

Wat is een omgevingsplanactiviteit?

Een activiteit die voldoet aan de regels in het omgevingsplan, maar waar toch een vergunningplicht voor geldt, heet een binnenplanse omgevingsactiviteit. Er zijn ook buitenplanse omgevingsplanactiviteiten. Dat is het geval als de activiteit in strijd is met het omgevingsplan.

 

Wat is een Natura 2000-activiteit?

Natura 2000-activiteiten zijn activiteiten die significant nadelige gevolgen kunnen hebben voor een Natura 2000-gebied. De Omgevingswet geeft regels over die activiteiten om de natuur te beschermen.

 

Wat is de Bruidsschat?

Onder de Omgevingswet verhuist een aantal regels van het Rijk naar gemeenten en waterschappen. Het Rijk zorgt er met het Invoeringsbesluit voor dat deze regels automatisch in het omgevingsplan of de waterschapsverordening komen. Dit heet ook wel de 'bruidsschat'. Deze animatiefilm over de bruidsschat maakt duidelijk wat de bruidsschat behelst, en geeft aan wat waterschappen en gemeenten met de bruidsschat kunnen doen.

 

Hoe is participatie geregeld?

De Omgevingswet biedt inwoners van Nederland meer ruimte om inbreng te leveren op veranderingen in zijn of haar leefomgeving. Welke mogelijkheden zijn er voor overheid, inwoners en initiatiefnemers? En welke verplichtingen hebben zij? Deze animatie legt de regels voor participatie uit die in de Omgevingswet staan.

 

Wat houdt de omgevingsvisie in?

De omgevingsvisie is een samenhangend, strategisch plan over de leefomgeving. Dat plan richt zich op de hele fysieke leefomgeving. En houdt rekening met alle ontwikkelingen in een gebied. Het Rijk, de provincies en gemeenten stellen elk één omgevingsvisie vast voor hun hele grondgebied. Het Rijk heeft de nationale omgevingsvisie (NOVI) vastgesteld.

 

Wat houdt het omgevingsplan in?

Het omgevingsplan bevat algemene regels van de gemeente voor de fysieke leefomgeving. Iedere gemeente moet één omgevingsplan maken onder de Omgevingswet. Het omgevingsplan moet in de plaats komen van de huidige 50.000 bestemmingsplannen en gemeentelijke verordeningen op het gebied van de fysieke leefomgeving. Op het moment dat de Omgevingswet in werking treedt, heeft elke gemeente een omgevingsplan van rechtswege. Gemeenten hebben tot 2032 de tijd om hun omgevingsplan aan te passen aan de Omgevingswet.

 

Hoe werkt het nieuwe Omgevingsloket?

Het Omgevingsloket is de centrale plek waar digitale informatie over de leefomgeving onder de Omgevingswet samenkomt. Zo kan iedereen deze informatie straks op één plek bekijken en direct gebruiken. Het Omgevingsloket vervangt het Omgevingsloket Online (OLO) voor het aanvragen van omgevingsvergunningen. Het vervangt ook de Activiteiten Internet Module (AIM) voor het doen van meldingen op grond van het Activiteitenbesluit milieubeheer. Het nieuwe Omgevingsloket wordt hier kort uitgelegd.

 

Hoe werkt het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO)?

Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) ondersteunt de uitvoering van de Omgevingswet. Het bestaat uit lokale systemen van overheden en de onderdelen van de landelijke voorziening (DSO-LV), zoals het Omgevingsloket. Bekijk hier een uitleg in 3 minuten over het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).

 

Wat zijn Aandachtsgebieden?

Het werken met aandachtsgebieden voor externe veiligheidsrisico's is een nieuwe manier van omgaan met het groepsrisico. Dit filmpje van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat legt de aandachtsgebieden uit. Een aandachtsgebied wordt niet in het omgevingsplan aangewezen, maar geldt van rechtswege.

 

Er zijn 3 soorten aandachtsgebieden: brand, explosies en gifwolken. Deze aandachtsgebieden vormen samen 'schillen' met verschillende afstanden tot de risicobron.

  • De binnenste schil is het brandaandachtsgebied, want het effect van een brand reikt het minst ver.
  • Daaromheen ligt het explosieaandachtsgebied.
  • De buitenste schil is het gifwolkaandachtsgebied.

Wat zijn voorschriftengebieden?

Deze animatie legt voorschriftengebieden uit. Een aandachtsgebied is een gebied rond een activiteit met gevaarlijke stoffen waarin de gevolgen van een ongeval voor de bevolking groot kunnen zijn. Daarom is extra aandacht nodig om mensen te beschermen tegen de mogelijke gevolgen van zo’n ongeval. Deze aanvullende bouwkundige eisen kunnen alleen maar verplicht worden door een deel of het hele aandachtsgebied in het omgevingsplan aan te wijzen als voorschriftengebied.

 

Waarop moet ik letten bij gebiedsontwikkeling bij aandachtsgebieden?

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft een filmpje gemaakt over de afwegingen die spelen bij gebiedsontwikkeling in een aandachtsgebied voor externe veiligheidsrisico’s. Lees meer informatie over aandachtsgebieden en voorschriftengebieden voor externe veiligheidsrisico’s.

 

Waar kan ik meer lezen over de Omgevingswet?

Op dit moment is (digitaal) veel informatie te vinden op:

 
Lees meer
Boekje
Ondernemen voor brede welvaart
23-03-2021
Ondernemersagenda voor herstel en groei
Om onze Agenda 2030 te kunnen realiseren, moeten we de realiteit van vandaag onder ogen zien: ondernemers moeten door de grootste crisis na de Tweede Wereldoorlog zien te komen en daarvan herstellen. Wat daarvoor nodig is, komt aan de orde in onze nieuwe Ondernemersagenda voor herstel en groei.