Het Innovatie Attaché Netwerk (IA-netwerk) van de Nederlandse overheid ondersteunt en stimuleert internationale samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksinstituten en overheden op het gebied van innovatie, technologie en wetenschap. In deze serie vertellen de innovatieattachés over hun werk. Dit keer John Dekker, standplaats Stockholm, Zweden.
Wat zijn uw belangrijkste taken?
‘Ik breng hier de kansen voor Nederland in kaart op het gebied van innovatie en R&D. Dan gaat het zowel om commerciële kansen als om wetenschappelijke samenwerkingskansen. Daartoe onderhoud ik contacten met bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Een deel van het werk speelt zich af op politiek niveau. Zo hebben Nederland en Zweden een memorandum of understanding over onderzoekssamenwerking rond defensie-industrie.
Aan de ene kant is mijn werk reactief. Ik beantwoord concrete vragen van het Nederlandse ministerie van EZK, de opdrachtgever van het IA-netwerk. Bijvoorbeeld: hoe kijkt Zweden aan tegen waterstof, tegen de Europese chipswet? Anderzijds is het proactief: uitzoeken wat er speelt, bedenken wat daarvan de gevolgen zijn voor onze stakeholders, partijen samenbrengen die mogelijk wat aan elkaar hebben…’
Zweden is nummer 1 op de Europese innovatielijstjes. Wat is het geheim?
‘De innovatie wordt voornamelijk aangedreven door het bedrijfsleven. Zweden besteedt 3,5 procent van het bnp aan R&D; tegenover 2,3 procent in Nederland. 70 procent van dit bedrag komt direct uit de laboratoria van de grote bedrijven. De lange termijn staat hier centraal: waar wil je staan over vijf, tien of twintig jaar? Er gaan nu stemmen op dat 3,5 procent niet voldoende is als je voorop wilt blijven lopen. Daar kunnen we in Nederland een voorbeeld aan nemen.’
Waar richt het land zich op?
‘Zweden is een land van ingenieurs. Technische beroepen zijn populair, ook onder de jeugd. De industrie is dan ook een belangrijke sector voor de economie. Denk aan bedrijven als Volvo, Ericsson, Scania en ABB. Maar ook techbedrijven als Spotify, Skype en Klarna komen hiervandaan. De Zweedse samenleving is totaal gedigitaliseerd. Daarvoor heeft de overheid actief beleid gevoerd: eind jaren tachtig kregen alle inwoners een pc en er is fors geïnvesteerd in breedband.
Stockholm kent relatief het grootste aantal unicorns: startups die meer dan 1 miljard dollar waard zijn. Daarnaast is er veel venture capital aanwezig en zo versterken beide ontwikkelingen elkaar. Zweden is ook een voorloper op het gebied van impact-techstartups. Dat zijn bedrijven die de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN als kernactiviteit hebben. Denk aan het aanpakken van klimaatverandering, armoede en ongelijkheid.’
Waar liggen de kansen voor Nederlandse bedrijven?
‘Nederlandse scale-ups die willen groeien, kijken vaak automatisch naar Duitsland of Frankrijk. En techbedrijven naar Californië. Zij vergeten dat Zweden een heel goede tussenstap is. Omdat de thuismarkt hier slechts uit 10 miljoen mensen bestaat, zijn ondernemers gewend om over de landsgrenzen te kijken. Net als de Nederlandse is de Zweedse economie gericht op de export. Tel daarbij de aanwezigheid van venture capital op, een overheid die zakendoen gemakkelijk wil maken en een tech-savvy bevolking, en je kunt niet anders concluderen dan dit een interessante markt is.
Het is wel belangrijk om bedrijven op het juiste niveau te benaderen. Zweden is een land van consensus; beslisbevoegdheden liggen laag in de organisatie. Mijn collega’s van de economische afdeling van de ambassade en ik kunnen daarbij helpen. Zelf woon ik hier al vijftien jaar; lang genoeg om de samenleving tot in de haarvaten te begrijpen.’
En voor R&D-samenwerking?
‘De R&D-samenwerking tussen bedrijven kan beter. Op academisch niveau weten partijen elkaar wel al heel goed te vinden. 40 procent van de Zweedse Horizon Europe-programma’s - waarmee de Europese Commisie wetenschap en innovatie wil stimuleren - kent een of meer Nederlandse deelnemers. Ook op bijna alle universiteiten werken Nederlanders.’
Afgelopen oktober bracht het koninklijk paar een staatsbezoek aan Zweden.
‘Er was toen een rondetafelbijeenkomst met de Nederlandse en Zweedse koningsparen en een aantal ministers en captains of industry uit de beide landen. Zij spraken onder meer over de noodzaak van open strategische autonomie. Zowel Nederland als Zweden zoeken een nieuwe balans. Beide landen zijn gebaat bij vrije, open handel en internationale samenwerking, maar willen tegelijk zelfredzamer worden als het gaat om grondstoffen en onderdelen. Het IA-netwerk heeft deze mooie bijeenkomst mede mogen organiseren. Hopelijk kunnen we hieraan nog een vervolg geven in Nederland.’
