Trump of Biden, hoe groot is het verschil nu echt voor Europa?

Trump versus Biden, het leek de keus tussen de boeman en de prins op het witte paard. Maar waarin verschillen beiden eigenlijk echt?Spoiler alert: voor Europa wordt het nooit meer zoals het was.

Biden, Trump, maakt het voor ondernemers uit wievanaf januari in het Witte Huis zit? Zes op de tien Nederlanders zei voor Biden te hebben gestemdals ze hadden mogen kiezen, slechts één op de tien op Trump. Het lijkt alsof er levensgrote verschillen zitten tussen beiden – en die zijn er ook. Maar voor een deel is het een andere verpakking. Op een paar sleutelonderwerpen gaan hun gedachten opvallend dezelfde richting op.

Hebben Biden en Trump daadwerkelijk overeenkomsten?

Vergis je niet, beide presidentskandidaten hebben het belang van de VS stevig voorop staan. Trump met Make America Great Again, Biden met de leus Buy American. Van Trump weten we hoever hij dat door kan drijven, van Biden is het de vraag hoeveel verkiezingsretoriek daar bij zit.Het zal sterk de vraag zijnwat er terecht komt van Bidens aanpak: hij heeft nogal wat op te lossen in eigen land en ook onder de Democraten leeft de idee dat onbeperkte vrijhandel en globalisering niet alleen maar in het voordeel zijn van Amerika.

Een belangrijke overeenkomst tussen de twee is dat Trump en Biden allebei vinden dat de Europese landen te weinig uitgeven aan defensie en zij willen dat allebei versneld rechttrekken. Daarbij gaat het om zulke grote bedragen – miljarden per jaar – dat die impact zullen hebben op de Nederlandse begrotingsruimte en beleidskeuzes. De regering-Trump heeft daarbij duidelijk gemaakt dat zij niet veel op heeft met Europese ontwikkeling van eigen defensiesystemen, die worden we geacht van de VS te kopen. De Democraten zullen daar waarschijnlijk meer ruimte laten aan de EU. Dat is voor aan defensie gerelateerde bedrijven van belang.

Hoe pakte de aanpak van Trump tot nu toe voor ons uit?

Europa is een vijand erger dan China, aldus Trump in 2017. De NAVO, de WTO: niet in het voordeel van de Amerikanen volgens de zittende president. Het Europees-Amerikaans vrijhandelsverdrag TTIP: al helemaal niet. De regering-Trump heeft actief en systematisch gewerkt aan de ondermijning van de EU, zou je best kunnen stellen. Zo werden rechts-populistische eurosceptische partijen in de EU actief gesteund in ons land, zoals bijvoorbeeld Forum voor Democratie. Kijk naar Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra die de Amerikaanse ambassade ter beschikking stelde voor een bijeenkomst van Forum voor Democratie die volgens criticasters verdacht veel leek op een politieke fundraiser. Autocratische leiders kregen de volle steun, ook in hun anti-EU-houding (Polen, Hongarije, Servië).

‘Trump heeft Europa gedwongen volwassen te worden’

In de handelspolitiek probeerde Trump de EU uiteen te spelen en zijn strafmaatregelen vooral op Duitsland te richten. De communicatie met Duitsland werd zelfs even stilgelegd, ongekend tussen vrienden in de diplomatieke wereld. De handel tussen EU en VS werd gefrustreerd met onder meer ‘veiligheidstoeslagen’ op staal en aluminium en obstakels voor de agrihandel. De diplomatieke status van de EU in het VS-protocol werd substantieel verlaagd en de No Deal Brexit werd luid en high profile gesteund. Was Trump dan alleen maar slecht voor Europa? Nou, schrijft Politico-journalist Shada Islam, in zekere zin mogen we als Europa Trump ook wel bedanken: hij heeft Europa ertoe gedwongen om volwassen te worden en zich met meer zelfvertrouwen op het wereldtoneel te presenteren.

Pakt de stijl van Biden veel beter uit?

Biden bepleit een andere koers ten opzichte van de EU dan Trump en zijn toon is anders: veel diplomatieker dan Trump. De Democraat heeft aangegeven de WHO te steunen, het klimaatakkoord (waar de VS zich op 4 november officieel uit terugtrokken) en de Iran-deal, allemaal punten waar ook Europa aan hecht. Als vicepresident onder Obama wierp Biden zich op als architect van de heroriëntatie op Azië, zegt Clingendael-expert Rob de Wijk in de Volkskrant, maar met de kanttekening dat hij geen breuk zocht met Europa.

Biden en diens adviseurs zijn overtuigd van het belang van de EU als bondgenoot in een serie geopolitieke dossiers (Rusland, Iran, klimaat, China, handelspolitiek). Anthony Gardner, onder Obama en Biden de Amerikaanse ambassadeur bij de EU, publiceerde daarover in april nog het boek Stars with Stripes. Daarin noemt hij de Brexit ‘de grootste manifestatie van vrijwillige zelfverwonding van enig land in de moderne geschiedenis’.

Over die Brexit uit Biden zich diametraal anders dan Trump. Biden en zijn regering zullen de Europese eenheid steunen en de Europese landen als bondgenoot zien. Tegelijkertijd zal ook hij de druk opvoeren op de EU om mee te doen met de VS. Wat dat betreft is het verschil tussen Biden en Trump opvallend. Biden, met Ierse voorouders, kiest de kant van zijn voorvaderen. Trump, met Duitse voorouders, zet zich juist af tegen het land van zijn opa.

En de handelsoorlog met China?

Of je nu Biden of Trump voor je hebt, beiden staan voor een stevig aanpak van China. De aanvallen van Trump zijn impulsiever en lijken na een heftige actie weinig opvolging te krijgen. Van Biden wordt meer diplomatie verwacht. Sowieso zien beiden China niet meer als een samenwerkingspartner, maar als een concurrent en een rivaal. Democraat of Republikein in het Witte Huis, het China-beleid blijft in principe confronterend. Van Europese landen, die vooralsnog de samenwerkingslijn met China open willen houden – zij het met veel strakkere voorwaarden – zal in alle gevallen gevraagd worden om de kant van Amerika te kiezen. Een Republikeinse regering kiest eerder voor een willekeurige en wispelturige aanpak, een Democratische voor een conventionele, voorspelbaarder en rationelere. Maar de EU, en ook Nederlandse bedrijven, zullen in toenemende mate de druk voelen om te kiezen tussen relaties met de VS of met China.

Gaan we met Biden terug naar het tijdperk Obama?

Nee, de tijd wordt niet meer teruggedraaid, De VS zal in beide gevallen waarschijnlijk een meer op het binnenland gerichte koers blijven varen. Trump heeft de afgelopen vier jaar zwaar gekapitaliseerd op spanningen die onderhuids al leefden in de Amerikaanse politiek en de afgelopen vier jaar zo geopereerd dat er zowel in de VS als in de EU weinig vertrouwen meer is om elkaar op te zoeken. Welke van de twee presidenten er ook is, Trump of Biden, de vaststelling van de Europese Commissie dat zij een ‘geopolitieke’ Commissie is, blijft geldig. Wat de EU-positie wordt in de driehoek met de VS en China, wordt een van de meest centrale vraagstukken. Europa zal meer haar eigen bonen moeten doppen om een plek op het wereldtoneel te houden. Daarom zullen strategische autonomie, industriebeleid en eigen technologieontwikkeling kernpunten moeten blijven in het Europese beleid. Ook vanuit Nederlands perspectief.

RTL Z zette Trump en Biden ook naast elkaar

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.