De zorg kan goedkoper, slimmer en veel efficiënter. Maar daar moet wel wat voor gebeuren: verkeerde financiële prikkels en belemmerende regels zorgen ervoor dat zorgverzekeraars, patiënten en ziekenhuizen andere belangen hebben. De patiënt moet weer centraal staan, zegt Gerard Schouw, directeur van Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen.
Waarom maakt u zich druk over slimmere zorg; what’s in it for you?
'Onze core business als farmasector is mensen beter maken en voorkomen dat mensen überhaupt ziek worden. Maar onze leden merken dat nieuwe, innovatieve geneesmiddelen heel slecht bij patiënten terechtkomen door de manier waarop de zorg georganiseerd is en de financiële prikkels die er nu zijn. Er is steeds meer maatwerk in medicijnen – personalized medicines bijvoorbeeld – maar de huidige regels blokkeren dat patiënten daar echt profijt van hebben. In 2015 zei regelwaakhond Actal al dat ons zorgstelsel op dat punt wankel is. Daarom maken wij ons daar druk over. Het zorgstelsel moet toekomstbestendig worden.'
Wat gaat er nu mis dan?
'Een voorbeeld: schizofrene patiënten krijgen vaak goedkope bulkmedicijnen voorgeschreven. Dat doet de arts, omdat deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. Nu zijn er nieuwe medicijnen die ervoor zorgen dat patiënten één keer in de zoveel tijd een injectie krijgen in plaats van elke dag een pil. Dat is belangrijk voor schizofreniepatiënten en kan een geweldige besparing opleveren voor een andere zorgkoker: de GGZ. Deze patiënten vergeten vaak hun pillen te nemen, wat een groot risico oplevert voor hun gezondheid vanwege de kans op een terugval. Dat brengt ook extra kosten met zich mee. Maar omdat de zorgverzekeraar de nieuwe medicijnen niet vergoedt, blijft de arts bij de pilmedicatie. Er wordt niet logisch nagedacht over het totale kostenplaatje.'
'ZORGVERZEKERAARS, ARTSEN EN FARMACEUTEN HEBBEN NU TEVEEL VERSCHILLENDE BELANGEN'
En zo lopen de kosten verder op terwijl dat niet nodig is?
'Iedereen kent de voorbeelden uit zijn eigen omgeving van mensen die voor elk fotootje, voor elk bloedonderzoek weer naar het ziekenhuis moeten. De ene afspraak op maandag, de andere op woensdag. Vaak met lange wachttijd. Vooral voor ouderen, die vaak een complexe zorgvraag hebben, is het heel vervelend als afdelingen langs elkaar heen werken. Waarom wordt zorg niet veel meer digitaal geregeld? Daar is al een mooi voorbeeld van: mensen met hartproblemen kunnen een monitor krijgen die hen 24 uur per dag in de gaten houdt, waardoor ze niet meer voor iedere controle naar het ziekenhuis hoeven. Maar je raadt het al: de zorg met deze devices wordt nu niet vergoed. Net als online consulten van bijvoorbeeld de huisarts.'
Dus werkgevers hebben een punt: de zorgkosten kunnen omlaag?
'Je ziet het al aan hoe het op beleidsniveau is georganiseerd: de kosten van de zorg vallen onder het ministerie van Volksgezondheid, maar de baten bij Sociale Zaken. Mensen die niet ziek zijn of sneller beter worden, kunnen sneller weer aan het werk en zullen minder lang een arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgen. Maar niemand in dit land maakt die vergelijking. De financiële prikkel om iemand snel te behandelen zit niet bij een zorgverzekeraar. Iemand die een operatie nodig heeft die ziekenhuis A niet snel kan bieden, zou doorgestuurd moeten worden naar ziekenhuis B. Maar omdat ziekenhuizen verdienen aan behandelen, gebeurt dat niet. De kosten en opbrengsten moeten veel beter in relatie tot elkaar worden gebracht.'
'Ik hoop dat een volgend kabinet een doorbraakprogramma zorg gaat organiseren'
Wat moet er nu volgens u gebeuren?
'Ik hoop dat een volgend kabinet een doorbraakprogramma zorg gaat organiseren, en zorgt dat wet- en regelgeving die in de weg staat, wordt opgeruimd. Zorgverzekeraars, artsen en farmaceuten hebben nu teveel verschillende belangen, omdat financiële prikkels daarop ingericht zijn. Dat moet dus veranderen. De mensen die nu het goede voorbeeld geven in de zorg door wél te pionieren, bijvoorbeeld met die hartmonitor die ik net noemde, moeten daarnaast op een voetstuk worden gezet. Om te laten zien aan anderen hoe het ook kan, en om ervoor te zorgen dat het landelijk wordt uitgerold. Dat zijn nu nog charismatische eenlingen, de pioniers. Er is op dit moment nog teveel vrijblijvendheid. Of politici bewust zijn dat het anders moet? Dat denk ik wel, maar tussen bewust en echt urgent zit nog teveel ruimte wat mij betreft.'
