Extra investeren? Of juist de hand op de knip houden? Dat is dé vraag waarop een nieuw kabinet een antwoord moet vinden. Nu de verkiezingen dichterbij komen: wie heeft het beste recept?
Waarom zou je je druk maken over de groei van de Nederlandse economie? De crisis is toch voorbij?
Het hangt er maar net vanaf naar wiens betoog je luistert. Volgens Bas Jacobs, hoogleraar economie en overheidsfinanciën aan de Erasmus Universiteit, groeit de Nederlandse economie veel te langzaam. Hij beargumenteert dat onze groei historisch laag is: zelfs na de Wereldoorlogen en de Grote Depressie groeide de Nederlandse economie harder dan nu. Dat komt door onderbesteding en vraaguitval, zegt Jacobs. En omdat de rente op nul staat, kan de economie zichzelf niet automatisch herstellen. Raymond Gradus, hoogleraar bestuur en economie aan de Vrije Universiteit, betwijfelt dat. Hij wijst erop dat de werkloosheid dit jaar alweer gedaald is naar 5,8 procent. Dat is verdacht dicht bij het evenwichtspunt van 5 procent. Hij verwacht wel dat de groei wat afneemt, maar niet door onderbesteding. Eerder door economische onzekerheden rond bijvoorbeeld de Brexit. Ook Lex Hoogduin, hoogleraar economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, is het niet helemaal eens met Jacobs. Hij stelt juist dat de economische groei in Nederland onhoudbaar was, de crisis was daar een gevolg van.
‘De VS zijn de crisis goed doorgekomen, juist omdat ze geld uitgaven toen het slecht ging’
Moet het begrotingstekort worden teruggebracht?
Ook daar denken economen verschillend over. Jacobs vindt dat Nederland veel en veel te zuinig is. Hij wijst naar andere landen, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Staten, die de crisis goed zijn doorgekomen doordat ze juist veel geld uitgaven in de periode dat het slecht ging. Nog nooit is kapitaal zo goedkoop geweest, zegt Jacobs. Dat geld moet de overheid lenen en investeren. Volgens Gradus zijn bezuinigingen onontkoombaar. Zeker omdat er nogal wat extra moet naar posten waar nog geen rekening mee is gehouden in vorige begrotingen. Defensie bijvoorbeeld. Ook stelt hij dat meerdere geleerden, zoals bijvoorbeeld de hoofdeconoom van het Internationaal Monetair Fonds, erop wijzen dat landen met een grote financiële sector – zoals Nederland! – hun schokbestendigheid moeten vergroten. Bij een volgende crisis kan de staatsschuld anders veel te snel oplopen. Lex Hoogduin stelt dat gezonde groei alleen mogelijk is met een gezonde overheidsbegroting. Dus een oplopend begrotingstekort is voor hem geen optie.