De Delftse kweekvleesmaker Meatable haalde vorige maand 30 miljoen euro aan investeringen binnen. Volgend jaar moet het product in winkels in Singapore liggen, de VS lonkt. Toch is het in ons land door strenge regels niet makkelijk om kweekvlees op de markt te krijgen. Hoe gaat Meatable dat voor elkaar krijgen?
‘Ik riep altijd ‘Nederlandse investeerders willen nul risico en willen voor een dubbeltje op de eerste rang’. Maar nu heeft Invest.NL geïnvesteerd, dus mag ik niet meer klagen,’ zegt Daan Luining, cto en mede-oprichter van Meatable met een glimlach. Het Delftse bedrijf dat kweekvlees produceert, heeft onlangs 30 miljoen euro aan investeringen opgehaald. Een enorm bedrag voor een startup dat kweekvlees iets dichter bij de Nederlandse eettafels moet krijgen. Maar ook met een zak geld is dat niet per se gemakkelijk.
Bij Meatable worden stamcellen uit varkens gehaald en die groeien in het laboratorium uit tot vlees dat geschikt is voor consumptie. Luining, die het bedrijf samen met zijn collega Krijn de Nood opzette, werkte in het verleden bij de non-profit New Harvest in New York. Daar deed hij al onderzoek naar kweekvlees. Bij zijn terugkeer naar Nederland besloot Luining vol voor gecultiveerd vlees te gaan.
Vechten voor bestaansrecht
Het geheim van het succes van Meatable? ‘Geen bullshit praten’. Luining en De Nood hebben ‘moeten knokken, en kletsen als Brugman’ om hun gecultiveerd vlees van plannetje naar bedrijf met mondiale potentie te krijgen. Begonnen met twee, drie mensen en nu staat er een team van 90 werknemers. Er staat een verhuizing naar een groter pand in Leiden op stapel. De wereld wacht. ‘Van idee tot de markt is nooit eenvoudig’, weet Luining. ‘Je moet vechten voor je bestaansrecht, maar eerlijk zijn naar je investeerders. Je moet overtuigd zijn van je kunnen, zonder op te scheppen.’
Meer Amerikaans
In dat opzicht mag het van Luining allemaal misschien net een tikkie meer Amerikaans: daar is het gebruikelijk om wat flamboyanter te zijn en de toekomst van je startup iets rooskleuriger voor te stellen. Investeerders in Nederland en in Europa mijden meer risico dan in Amerika, weet de cto. Daardoor kunnen startups in de VS uitgroeien tot grootheden als Apple, Google, Amazon en Space-X. Luining: ‘Daar is het ‘let’s go, we gaan het halen’, ze geloven in extreme concepten, maar het gaat ook vaak mis. In Europa zijn er veel kleine duurzame ideeën. Bij ons houden startups het gewoon langer vol.’ Die wat conservatievere houding van Europese investeerders betekent ook Meatable geen enorme bakken met geld binnenhaalt. Natuurlijk, 30 miljoen is niet niks, maar voor Luinings gemoedsrust en tijdsindeling was 100 miljoen in een keer op de bank beter. ‘Niemand investeert meer in één keer de hele som op hoop van zegen dat jij het einddoel haalt. Je haalt kleinere stukken binnen en met dat geld moet je jezelf bewijzen en vertrouwen winnen.’
Lees hier ook het verhaal van het Amsterdamse Karma Kebab, dat met vleesloze kebabs de wereld wil veroveren. Ook zij konden groeien dankzij investeringen.
Novel food
Dat moet dan via de buitenlandse route. In Nederland mag Meatable nog niet de markt op. De Europese voedselautoriteit EFSA ziet kweekvlees als ‘novel food’ en het kost jaren om zoiets in de supermarkten te verkopen. Luining: ‘Een startup kan niet vijf jaar wachten op goedkeuring en overleven zonder inkomsten.’ En zo jaagt de EU deze bedrijven eigenlijk de grens over. Meatable heeft gekozen voor Singapore. Luining vindt het jammer dat Meatable niet kan ‘debuteren’ in Nederland. ‘In Nederland geldt het Europese idee dat de overheid verantwoordelijk is voor de bevolking’, legt Luining uit, ‘en dus wat voorzichtiger is met wat op de markt wordt gebracht’. Ook daar toont zich weer het verschil met bijvoorbeeld Amerika, dat inmiddels kweekvlees op de markt toestaat, en waar Meatable ook naartoe wil. ‘Daar heb je een ander rechtssysteem. Als je als producent iets verkeerds doet, dan word je aangeklaagd. En op die manier reguleert de markt het.’ De Delftse ondernemer ziet meer in een mix van beide systemen. Hij noemt de huidige Europese regels ‘wel erg stringent’. Singapore it is, dus. Regelgeving is daar zó aangepast dat het land in 2030 voor een derde zelfvoorzienend kan zijn. Wat in een licht autocratisch land natuurlijk wel iets gemakkelijker is dan in Nederland. ‘Het land heeft geen ervaring met agrarische landbouw, wil graag zelf voedsel produceren en daar past ons kweekvlees perfect bij.’
Een kleine retailer
Ondernemer Luining heeft goede hoop dat uiteindelijk het kweekvlees ook in Nederland in de schappen ligt. ‘Over een jaar of drie bij een kleine retailer, bijvoorbeeld bij Ekoplaza’, zegt Luining. Want Nederlanders eten veel vlees, 2,5 miljoen kilo per jaar, en zijn best bereid een alternatief te proberen, meent de cto. Daarom is het voor Meatable ook zo belangrijk dat er binnenkort proeverijen in Nederland zijn toegestaan. Luining: ‘Het is dus niet allemaal slecht met onze overheid, want we zijn het enige land in de EU waar deze proeverijen mogen.’ De Tweede Kamer had erom gevraagd. Inmiddels heeft landbouwminister Adema proeverijen ‘onder voorwaarden’ toegestaan. ‘Eten is zo emotioneel. Mensen hangen er hun hele identiteit aan op. Je hebt herinneringen aan het eten bij oma. Als wij mensen ons product kunnen laten proeven, gaan ze naar hun vrienden en zeggen ‘nou, ik heb het geproefd hoor. Het smaakt gewoon naar vlees’. Dan hoef ik niks meer te zeggen.’ Maar een proeverij is natuurlijk nog geen kweekvlees in het schap.
OndernemersschoolHet is niet eenvoudig om een startup van de grond te krijgen. Wat Luining vooral heeft gemist? ‘Een ondernemerschool. Er is niemand die ik op dit moment als mijn mentor kan aanwijzen en kan vragen ‘hoe doe ik dit?’ Want we hebben best een heel unieke sector. Als je bijvoorbeeld een e-shop hebt, dan zijn er tienduizenden mensen je al voorgegaan en die hebben dat kunstje al geflikt. Ik moet alles zelf ontdekken.’ Luining is blij met netwerken als de ACTI, de Academy of Technology and Innovation. ‘Daar zitten mensen in als de cto van ASML en alle TU rectoren magnificus. Daar kan je dan mee praten en mee sparren. Een beetje uithuilen. Zeggen ze ‘kom op joh, het komt wel goed’. Dat is belangrijk.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
EiwittransitieEuropa moet tientallen miljarden euro’s investeren in de ‘eiwittransitie’, waar ook de productie van kweekvlees onder valt. Zo worden koeien, varkens en kippen straks grotendeels overbodig voor vlees en zuivel. Die oproep doen vier oud-Eurocommissarissen, waaronder Neelie Kroes en zij krijgen daarbij steun van honderden wetenschappers. In een brief aan Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese commissie, vraagt de groep om een investering van minimaal 25 miljard tot en met 2030. ‘Net zoals schone energiebronnen fossiele brandstoffen beginnen te vervangen, zo kan de productie van duurzame eiwitten de meest schadelijke vormen van de veehouderij uitbannen. En dat met een snelheid en schaal die tot voor kort ondenkbaar was’, aldus de brief. In 2050 bedraagt de wereldwijde markt voor alternatieve eiwitten zo’n 1000 miljard euro, verwachten deskundigen. Zeker tien miljoen nieuwe banen kunnen er ontstaan.
