Serieus, bemoeit de EU zich nu ook al met ons leven? Ja en geloof het of niet: daar zou je blij mee moeten zijn. Want 3 keer raden waar het beter leven is: in de EU, China of de VS? Dit staat er op het spel bij de Europese verkiezingen.
De European way of life staat op het spel als de Europese Unie nu de bakens niet verzet. Dat zei minister van Financiën Wopke Hoekstra pas in zijn eerste internationale speech over de EU. En hij is niet de eerste die het ineens over de Europese manier van leven heeft.
Maar European way of life? Bestaat er zoiets dan in de EU?
Jazeker, de Europese Unie is op bepaalde kernwaarden gebaseerd. Die zijn vastgelegd in het verdrag van Europa en natuurlijk ook in wet- en regelgeving die door de EU is vastgesteld. De gedachte dat ieder individu telt is daar één van, waar waarden als democratie, mensenrechten, rechtsstaat, vrijheid van meningsuiting en sociale markteconomie uit voortvloeien. Wat dat concreet betekent wordt echt zichtbaar als je Europa afzet tegen andere werelddelen of landen. Neem China, zegt Ilona Haaijer, ceo van kinderwagenfabrikant Bugaboo. ‘Zodra je daar landt, doet je Facebook-app het niet meer. Je weet direct: hier gaan dingen heel anders. Officieel zijn Google en Facebook geblokkeerd. Ze hebben er een heel eigen digitaal landschap.’ Een landschap dat permanent bewaakt wordt door de Chinese overheid.
'een belg is anders dan een nederlander, maar onze samenleving hebben we vergelijkbaar ingericht'
Haaijer heeft in veel landen gewerkt en op drie continenten gewoond. Ze wéét waarover ze het heeft. ‘Er is geen uniforme Europese cultuur. Een Belg is al meteen anders dan een Nederlander. Maar’, zegt Haaijer, ‘in hoe we de samenleving hebben ingericht is er wel een zekere Europese manier van doen. Hoeveel we uitgeven aan openbare zorg en onderwijs, hoe we onze publieke ruimtes verzorgen. In de VS zijn dat vaak ellendige plekken. En onze rechtsstaten, je kunt hier erop vertrouwen dat je je recht haalt. Of de bescherming van het individu tegen de overheid. Dat is in sommige delen van de wereld echt wel anders.’ Nog afgezien van de welvaart in veel Europese lidstaten, waar de verschillen ook nooit zo extreem zijn als in andere delen van de wereld. ‘De Verenigde Staten zijn voor een groot deel een arm land. De top-5 heeft, zeg, 80 procent van de rijkdom in handen, de rest is vrij arm. Mensen knopen er de eindjes aan elkaar en leven onder omstandigheden die wij hier niet kennen.’
Wat heb je als ondernemer aan die Europese manier van leven?
‘De open grenzen maken het heel gemakkelijk zaken te doen met landen om ons heen’, zegt Christiaan Solcer, chief marketing officer bij Startpage.com. Die openheid heeft meer voordelen, meent hij. ‘Met de Europese Unie zijn we deel van een wereldmacht geworden. En vanuit Europa kun je vervolgens dingen anders doen dan de rest van de wereld.’ Dat anders doen betekent in de ogen van Solcer bijvoorbeeld het respecteren van privacy, iets waarvan het bedrijf waarvoor hij werkt haar businessmodel heeft gemaakt. En waarvan hij vindt dat daar ook buiten Europa respect voor moet zijn. ‘Je vertrouwt je webbrowser alles toe, zelfs meer dan je partner. Mensen die zeggen dat ze niets te verbergen hebben, denken niet na. Je hebt van alles te verbergen. We hebben geen idee wat voor organisaties en andere actoren in de toekomst van jouw persoonlijke gegevens gebruik kunnen maken. En hoe. Ik wil niet dat mijn dochter in zo’n wereld opgroeit, daarom moeten we nu handelen.’
Waarom staat de Europese manier van leven onder druk dan?
Overal in Europa winnen partijen terrein die op zijn zachtst gezegd bijzonder kritisch zijn over de EU en het lidmaatschap ervan. Daar komt bij dat er met het aanstaande vertrek van de Britten uit de Europese Unie een nieuw evenwicht gevonden moet worden in de (machts)verhoudingen binnen de unie. En dat zijn alleen nog maar de interne factoren die voor druk op onze Europese manier van leven zorgen.
'laat alle 16- tot 25-jarigen maar eens een weekje naar china gaan. om dan te zien hoe goed we het híer hebben'
Ook van buiten de EU is druk voelbaar. Alleen al vanuit China dat zich ontwikkelt tot een wereldmacht waarmee rekening gehouden moet worden. Een land waar iedereen een enorme drive heeft om het snel beter te krijgen, zegt Bugaboo-ceo Ilona Haaijer. Het zou een goed idee zijn om alle 16- tot 25-jarigen een weekje in China te laten rondlopen, vindt ze. ‘Om even dat gevoel te krijgen van: kóm op! Realiseer je hoe goed we het hebben.’ En om te ontdekken hoe groot het mentaliteitsverschil is. ‘Iedere Chinees wil een betere toekomst voor zijn kinderen. Hier mis je die drive, wij lijken die fase voorbij. Culturen hebben een levenscyclus en misschien bevindt West-Europa zich aan het einde van haar cyclus.’ Ze is niet pessimistisch, zeker niet. Maar toch. ‘De toenemende politieke onrust, de hoge welvaart, grote maatschappelijke uitdagingen, zoals het klimaat, zijn misschien tekenen dat bestaande ideeën op hun einde lopen.’ En hoe harder China groeit en hoe belangrijker het wordt, hoe meer Europese waarden in verdrukking kunnen raken.
Bekijk ook onze animaties over de Europese verkiezingen:
Wat zijn de gevolgen als the European way of life verder onder druk komt te staan?
Iemand als Christiaan Solcer (Startpage.com) maakt zich daar wel zorgen over. Het is dan de vraag of Europa in staat zal zijn haar eigen normen en waarden overeind te houden. ‘Europa heeft vanaf het begin achtergelopen in de internetrevolutie. De penetratie was hoog, maar de technologie kwam uit de VS.’ Wat in zijn ogen ook betekent dat Europa het risico loopt dat de VS de dienst uitmaken en de spelregels bepalen. ‘China is daar nu bij gekomen.’ Tot nu toe reageert de EU met wetgeving. Solcer: ‘Daar wordt echt goed over nagedacht. Wist je dat de boetes voor het schenden of niet beschermen van data van gebruikers kunnen oplopen tot 4 procent van de wereldwijde omzet? Dat zijn bedragen die een bedrijf kunnen laten omvallen. Google heeft al een boete van 50 miljoen gekregen. Vast peanuts voor ze, maar het is toch vervelend, ook vanwege de publiciteit. En je bent in het vizier van de toezichthouder.’
'onze normen zijn leidend in de wereld' maar wat als europa minder invloed krijgt op het wereldtoneel?
Tot nu toe heeft de Europese Unie nog steeds een industrie met spelers van wereldformaat in vrijwel alle sectoren. En door haar marktmacht en hoge kwaliteitsstandaarden heeft de EU ook een enorme invloed in de wereld, zegt Adriaan Schout, senior research fellow en ‘Europa-watcher’ bij Clingendael. ‘Neem de luchtvaart. Op het gebied van internationale normstelling in die sector zijn er twee spelers: de VS en de EU. Voedselveiligheid: als je in China voedsel koopt met een CE-keurmerk dan weet je dat het goed is. Veel beter dan afzonderlijke Duitse, Franse en Portugese keurmerken. Zo kun je doorgaan. Onze normen op het gebied van autoveiligheid en milieu zijn leidend in de wereld. Dat geeft ook nog eens een spin-off, omdat producenten uit andere werelddelen zich spiegelen aan die normen.’ Die wereldwijde invloed van de EU op het gebied van normstelling is gevestigd en gaat niet meer weg, denkt Schout. Maar wat als Europa uiteen gespeeld raakt en minder invloed krijgt op het wereldtoneel? Er staat dus echt wat op het spel bij de Europese verkiezingen op 23 mei.
Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
