De oude Tweede Kamer besloot in oktober de inkoop van eigen aandelen door beursgenoteerde bedrijven te belasten. Omdat de maatregel alleen beursgenoteerde bedrijven treft die goede resultaten boeken, klinkt dit plan misschien sympathiek. Maar is dat het ook?
Wat is inkoop van eigen aandelen eigenlijk?
Bedrijven die veel geld op de bankrekening hebben staan, kiezen er soms voor om op de beurs eigen aandelen in te kopen (naast het uitkeren van dividend aan aandeelhouders). Zo wordt het totaal aantal aandelen waarin je kunt handelen kleiner. Dit heeft een positieve invloed op de beurskoers, legt directeur Gerben Everts van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) uit. ‘Als de inkoop niet ten koste gaat van de toekomstige winstgevendheid, zie je dat als belegger terug in een hogere koers.’
Waarom kiezen bedrijven ervoor om eigen aandelen in te kopen?
Daarvoor zijn verschillende redenen. Vaak begint het met goede prestaties. Een bedrijfsonderdeel is verkocht of er is recordwinst geboekt. Dan heeft een bedrijf ineens extra inkomsten. Als er geen grote investeringen op de planning staan of overnames, dan is het zonde om dit geld te laten ‘slapen’ op de bankrekening. Als het bedrijf zo goed loopt, levert het meer op om de eigen aandelen in te kopen dan de rente op een spaarrekening.
Er zijn ook andere redenen om eigen aandelen in te kopen. Zo hebben veel bedrijven regelingen waarbij het personeel een deel van de beloning in (opties op) aandelen krijgt, zodat werknemers kunnen meeprofiteren van de groei.
Tot slot zijn er ook strategische argumenten om tot de inkoop van eigen aandelen over te gaan. Een risico bij bedrijven met plotseling veel geld in kas, is dat ze een prooi worden voor overnames door bijvoorbeeld private equity partijen. Dan kan het verstandig zijn eigen aandelen in te kopen.
Daarnaast kan een bedrijf in de toekomst zélf een grote vis willen vangen. Zo'n overname wordt vaak niet alleen betaald met geld, maar ook gedeeltelijk in de vorm van eigen aandelen. Everts: ‘Een hoge beurskoers is dus niet alleen de beste verdediging tegen een overname maar ook fijn als je overnames wil doen.’
Rients Abma van Eumedion, de koepel van institutionele beleggers in Nederland: ‘Inkoop van eigen aandelen is in de regel geschikter als je veel geld in kas hebt dan het doen van opportunistische overnames. Economisch onderzoek laat zien dat veel grote overnames op lange termijn ondernemingswaarde vernietigen’.
Meer dividend uitkeren kan toch ook?
Als een bedrijf winst maakt, zal het zeker dividend willen uitkeren. Het liefst willen bedrijven dat zulke dividenduitkeringen jaar op jaar stabiel zijn. Dat is aantrekkelijk voor zogenoemde institutionele beleggers, zoals de pensioenfondsen waarin onze pensioenen zijn belegd. ‘Die investeren graag langdurig in bedrijven, en zijn daarom op zoek naar zekerheid’, vertelt Abma. ‘Als een onderneming na een onverwacht topjaar de dividenduitkering per aandeel verhoogt, dan zullen beleggers het jaar erop geen genoegen nemen met een lagere dividenduitkering. Als het dividend dan toch lager is, dan zien aandeelhouders dit als een schok, en zal dit leiden tot een lagere waardering. Dat heeft weer tot gevolg dat de koers daalt. Het is daarom beter om bij incidenteel hogere inkomsten iets extra's te doen voor aandeelhouders via aandeleninkoop. Dat schept geen verwachtingen voor een volgend jaar.’
Waarom wil de Tweede Kamer inkoop van eigen aandelen extra belasten?
Tijdens de behandeling van de Miljoenennota is er door GroenLinks-PvdA, D66 en ChristenUnie voorgesteld om belasting te heffen als een bedrijf eigen aandelen inkoopt. Die belasting zou dan alleen gelden voor bedrijven die aan de beurs zijn genoteerd. Nu is de inkoop van eigen aandelen nog vrijgesteld van belasting. De extra belastingheffing moet extra geld opleveren, jaarlijks zo'n 770 miljoen euro.
Is dat een goed idee?
Daar kun je natuurlijk verschillend over denken. Feit is wel dat alleen Nederland dan belasting zou heffen op inkoop van eigen aandelen. Abma: ‘Eigenlijk kennen we zoiets alleen in de Verenigde Staten, maar daar is het tarief ongeveer 1 procent. In Nederland komt het tarief op ongeveer 17 procent. Veel meer dus. Zo’n belasting maakt Nederland veel minder aantrekkelijk voor bedrijven. In de ons omringende landen kennen ze zo’n belasting niet.’
Belastingvrij eigen aandelen inkopen mag bovendien nu ook alleen onder strenge voorwaarden, om misbruik te voorkomen.
Levert zo’n belasting op wat de Tweede Kamer verwacht?
Dat is maar de vraag, zegt Everts van de Vereniging van Effectenbezitters. ‘Met zo’n hoog tarief zal geen onderneming nog overgaan tot het inkopen van eigen aandelen. Er zijn namelijk ook alternatieve methoden met een vergelijkbaar resultaat. Dat betekent onder de streep dan dat de opbrengst van deze belasting tegen zal vallen, als die niet nul is omdat niemand dit dan nog doet.’
Dat zou een domper zijn voor de krappe Kamermeerderheid (82 zetels), want de maatregel is ingeboekt voor een jaarlijkse opbrengst van 770 miljoen euro. Opvallend is dat de partijen die het plan bedachten, zelf al verwachtten dat de opbrengst zou tegenvallen. Ze beseffen dat dit ‘mogelijk tot gevolg [kan] hebben dat beursfondsen Nederland verlaten. Door vertrek of vestiging en de impact van wijzigingen in het inkoopbeleid van grote beursfondsen kan de opbrengst hierdoor van jaar tot jaar aanzienlijk fluctueren.’
De opbrengst van 770 miljoen lijkt dus wat hoog ingeschat. Wat ook niet helpt: de verwachte opbrengst is gebaseerd op vertekende cijfers. Vorig jaar werd door AEX-fondsen voor enkele tientallen miljarden eigen aandelen ingekocht. Niet al die bedrijven zijn in Nederland gevestigd. De nieuwe belasting zal dus niet al die bedrijven raken.
Gaan beursgenoteerde bedrijven nu massaal hun hoofdkantoren gaan verplaatsen naar andere landen?
Abma (Eumedion): ‘Het ondernemingsklimaat is natuurlijk veel meer dan alleen het belastingstelsel. Dat zie je wel bij ASML: bij operatie Beethoven wordt óók grootschalig geïnvesteerd in techniekonderwijs, en goede bereikbaarheid. Ook het rechtssysteem is van groot belang. Het is ook niet zo dat bedrijven geen belasting wíllen betalen. Zeker in het huidige maatschappelijk klimaat wil een onderneming voorkomen dat hij gezien worden als een belastingvluchteling. Dat is niet goed voor het imago. Niet voor niets hebben ze de corporate governance code onderschreven, waarin ze afspreken hun fair share aan belastingen te willen betalen. Maar dit soort ad-hocmaatregelen leveren wel discussies op in bestuurskamers, merk ik in gesprekken.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
