Militaire en hybride dreiging 

De oorlog in Oekraïne heeft de geopolitieke werkelijkheid ingrijpend veranderd. Na decennia van relatieve rust is een directe militaire dreiging voor Europa en Nederland reëel geworden. Als Rusland na Oekraïne bijvoorbeeld de Baltische Staten aanvalt, worden NAVO-landen verplicht tot een militaire reactie.  Maar de dreiging beperkt zich niet tot militaire middelen. Hybride dreiging is minstens zo ontwrichtend en omvat sabotage, spionage, cyberaanvallen, economische druk en desinformatie. Het doel: onze samenleving ontregelen en verzwakken, zonder formeel de oorlog te verklaren.  Voor bedrijven betekent dit dat vitale infrastructuur – zoals energievoorziening, communicatienetwerken en watervoorziening – structureel moet worden versterkt, en dat de samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid cruciaal is om onze weerbaarheid te vergroten. Daarbij is blijvende investering in technologie, kennis en vaardigheden onmisbaar. 

De oorlog in Oekraïne heeft de geopolitieke werkelijkheid ingrijpend veranderd. Na decennia van relatieve rust is een directe militaire dreiging voor Europa en Nederland reëel geworden. Als Rusland na Oekraïne bijvoorbeeld de Baltische Staten aanvalt, worden NAVO-landen verplicht tot een militaire reactie. Maar de dreiging beperkt zich niet tot militaire middelen. Hybride dreiging is minstens zo ontwrichtend en omvat sabotage, spionage, cyberaanvallen, economische druk en desinformatie. Het doel: onze samenleving ontregelen en verzwakken, zonder formeel de oorlog te verklaren. Voor bedrijven betekent dit dat vitale infrastructuur – zoals energievoorziening, communicatienetwerken en watervoorziening – structureel moet worden versterkt, en dat de samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid cruciaal is om onze weerbaarheid te vergroten. Daarbij is blijvende investering in technologie, kennis en vaardigheden onmisbaar.

Waarom zijn deze dreigingen een probleem voor ondernemers?

Nederlandse ondernemers staan steeds vaker in de vuurlinie van geopolitieke spanningen. Vitale sectoren – energie, telecom, water, transport etc. – vormen een aantrekkelijk doelwit voor statelijke actoren. Cyberaanvallen zijn daarbij een belangrijk wapen. Denk aan de pogingen tot cybersabotage van Nederlandse drinkwater- en energievoorzieningen in 2024, zoals gemeld door de AIVD en NCTV. Deze aanvallen raken niet alleen systemen, maar ook de continuïteit van bedrijfsvoering en daarmee de continuïteit van de samenleving en economie. Maar ook het mkb is kwetsbaar voor cyberaanvallen, juist omdat grotere bedrijven hun beveiliging veelal beter op orde hebben. Zo kan een cyberaanval niet alleen mkb-bedrijven, maar ook hun toeleveranciers en soms zelfs de gehele keten raken. Daarnaast neemt economische druk toe in de vorm van boycots, exportbeperkingen of strategische prijsstijgingen van grondstoffen. Ook dat heeft direct effect op de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven. Productieproblemen, leveringsonzekerheid en reputatieschade zijn reële risico’s, zeker bij toenemende internationale spanningen. Tot slot leidt een verhoogde dreiging of daadwerkelijke oorlogssituatie tot grotere onzekerheid, prijsvolatiliteit en schaarste, wat de bedrijfsvoering fundamenteel kan verstoren.

Dit zien wij als oplossingsrichtingen

Weerbaarheid bij hybride en militaire dreiging vergt een whole-of-society-aanpak. Ondernemers zijn een onmisbaar onderdeel van de weerbaarheidsopgave. We roepen daarom op tot intensieve en structurele samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven.

Wat doen wij of hebben wij er al voor gedaan?

VNO-NCW en MKB-Nederland pleiten nadrukkelijk voor verhoging van maatschappelijke en economische weerbaarheid én militaire paraatheid. Samenwerking tussen publieke en private partijen is daarvoor een randvoorwaarde. Dit is wat we concreet doen:Wij pleiten nadrukkelijk voor verhoging van maatschappelijke en economische weerbaarheid én militaire paraatheid. Samenwerking tussen publieke en private partijen is daarvoor een randvoorwaarde. Dit is wat we concreet doen:

• Bewustwordingscampagne (najaar 2025): Samen met het ministerie van EZK werken we aan een campagne voor het brede bedrijfsleven, met een heldere oproep van de overheid en concrete tools zoals checklists.
• Defport: Via dit publiek-private platform zetten we in op opschaling van de Nederlandse defensie-industrie.
• Bezoek aan Finland: Ter inspiratie bezochten we bedrijven die actief oefenen met scenario’s en crisisstructuren.
• Oproep tot gerichte investeringen: We vragen het kabinet om vanaf Prinsjesdag 2025 extra budget vrij te maken voor versterking van de vitale infrastructuur en economische weerbaarheid – twee van de vier pijlers in de nationale weerbaarheidsopgave. Denk aan:
• Redundantie in energie- en telecomvoorziening.
• Oefenprogramma’s voor mkb en grootbedrijf.
• Een centraal weerbaarheidsloket voor ondernemers.

We blijven daarbij benadrukken: weerbaarheid is een gedeelde verantwoordelijkheid van overheid én bedrijfsleven.

Lees ook onze andere standpunten op het gebied van weerbaarheid

Wij je meer weten over het standpunt van VNO-NCW en MKB-Nederland op het gebied van reservisten? Lees hier verder. Wil je meer weten over  het standpunt van VNO-NCW en MKB-Nederland op het gebied van handelspolitiek? Lees dan hier verder. Wil je meer weten over het standpunt van VNO-NCW en MKB-Nederland op het gebied van het belang van defensie-industrie? Lees dan hier verder.

NAVO-top 2025

Dit jaar is Nederland gastland van de NAVO-top, op 24 en 25 juni in Den Haag. Tijdens de top organiseren de NAVO en het ministerie van Defensie, in samenwerking met VNO-NCW, het NATO Summit Defence Industry Forum 2025. Het doel van deze bijeenkomst is regeringsleiders en het bedrijfsleven van NAVO-bondgenoten samen te brengen om de NAVO defensie-industrie versneld te versterken en op te schalen.