Internationale handel en handelspolitiek

Handelspolitiek is het beleid van een land of groep landen over hoe er handel wordt gedreven met de rest van de wereld. Het gaat over afspraken en regels voor het kopen en verkopen van producten en diensten tussen landen. In de praktijk betekent dit dat handelsakkoorden worden gesloten, import- en exportregels en importtarieven worden vastgesteld en strategische keuzes worden gemaakt over met wie we zaken doen en onder welke voorwaarden. Handelspolitiek bepaalt dus hoe makkelijk of moeilijk het is voor bedrijven om zaken te doen met het buitenland. Maar handelspolitiek is ook geopolitiek: het bepaalt of Nederland toegang houdt tot belangrijke markten, grondstoffen en strategische partners. Het doel is meestal om de eigen economie sterker te maken en banen te behouden of te creëren.

Hoe regelen we handel in de EU? 

De Europese Unie regelt voor alle lidstaten samen de handelsstrategie. Dat betekent dat niet elk land apart handelsafspraken maakt, maar dat de EU dit namens alle landen doet. De Europese Commissie onderhandelt over handelsakkoorden met andere landen of regio’s. Daarin staan afspraken over onder andere importtarieven, toelatingseisen, productveiligheid, duurzaamheid en toegang tot elkaars markten. Pas als het Europees Parlement en de EU-landen akkoord gaan, kunnen deze afspraken ingaan. De EU wil met haar handelsbeleid niet alleen de economie versterken, maar ook Europese waarden zoals mensenrechten en milieubescherming bevorderen. Dat maakt het soms moeilijker om snel nieuwe handelsakkoorden te sluiten.

Vrijhandel is geen luxe, maar noodzaak 

Voor een open economie als Nederland is internationale handel van vitaal belang. Als een van de meest open economieën ter wereld verdienen wij maar liefst ruim 30 procent van ons nationaal inkomen met export van goederen, diensten en kennis. Vrijhandel stelt bedrijven in staat om te groeien, te innoveren en wereldwijd te concurreren, en zorgt voor banen, kennisuitwisseling en partnerschappen die bijdragen aan brede welvaart. Hier én in de landen waarmee we samenwerken. Handel is daarmee niet alleen een economische, maar ook een maatschappelijke kracht.

Handelspolitiek is geopolitiek 

Toch is handel steeds minder vanzelfsprekend. Geopolitieke spanningen en toenemende rivaliteit tussen grootmachten zorgen voor onzekerheid. De Europese Unie slaagt er momenteel onvoldoende in om nieuwe handelsakkoorden af te ronden met snelgroeiende economieën. Dat wordt bemoeilijkt door complexe besluitvorming en strandt vaak op gevoelige thema’s zoals landbouw en duurzaamheid. Tegelijkertijd stellen EU-verdragen vaak hoge standaarden, wat onderhandelingspartners afschrikt en ze richting andere economische blokken drijft, met geopolitieke risico’s tot gevolg. Nederlandse bedrijven dreigen hierdoor de boot te missen, juist in sectoren waar wij wereldwijd in uitblinken: van landbouw tot hightech. Andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Aziatische handelspartners, zijn juist actief bezig met het sluiten van nieuwe handelsakkoorden. Zij verstevigen zo hun toegang tot groeimarkten, kritieke grondstoffen en invloedssferen. Handelspolitiek is daarmee niet langer alleen een kwestie van economie; het is een strategisch instrument geworden in het geopolitieke krachtenveld.

Nederland moet weer aan zet zijn 

Nederland en Europa kunnen veel assertiever zijn. Wij kunnen het ons niet permitteren om de aansluiting te verliezen. Het klassieke model van het afsluiten van vrijhandelsverdragen en investeringsakkoorden is ingrijpend veranderd. Te lang hebben we de geopolitieke dimensie van handel veronachtzaamd. Handel is nodig om ons te verbinden met gelijkgestemde partners in de wereld, om toegang te behouden tot cruciale grondstoffen en om strategische autonomie te behouden. Een positieve grondhouding ten aanzien van handelsverdragen is daarom onmisbaar. Bij Nederland past geen ‘achter de dijken’-beleid. VNO-NCW en MKB-Nederland vinden dat een krachtige en coherente handelspolitiek tot minstens 2035 topprioriteit moet zijn.

Toegang tot kritieke grondstoffen 

Een van de grootste strategische risico’s voor Nederland en Europa is de toegang tot zeldzame en essentiële grondstoffen. Denk aan lithium, kobalt, nikkel en fosfaat. Allemaal materialen die nodig zijn voor de energietransitie, hightech-industrie en voedselvoorziening. Via handelsakkoorden kunnen we betere afspraken maken over toegang, leveringszekerheid en samenwerking. Zonder die akkoorden verliest Europa terrein aan geopolitieke concurrenten. En dat is niet alleen nadelig voor onze economie, maar ook voor onze veiligheid en strategische autonomie.

Handel als partner in ontwikkeling 

Handel speelt ook een cruciale rol in de relatie met ontwikkelingslanden. Economische samenwerking zorgt voor banen, kennisoverdracht en duurzame groei. Nederland heeft veel te bieden: van logistieke infrastructuur tot agrarische kennis en innovatieve technologie. Daarom is het van belang dat handelsakkoorden ook kansen bieden voor ontwikkelingslanden om geleidelijk toegang te krijgen tot de Europese markt. Tegelijkertijd moet ontwikkelingssamenwerking beter worden afgestemd op onze handelsrelaties, zodat hulp en handel elkaar versterken in plaats van overlappen.

Oproep VNO-NCW en MKB-Nederland 

VNO-NCW en MKB-Nederland roepen op tot herwaardering van de vrijhandel. De komende tien jaar moeten worden benut om een krachtig, realistisch en toekomstgericht handelsbeleid vorm te geven. Dat betekent investeren in onderhandelingscapaciteit nationaal en in Brussel, een betere aansluiting tussen ministeries, en vooral een internationale oriëntatie die past bij een open en vooruitstrevend land als Nederland. Als we de kansen van handel benutten, versterken we niet alleen onze economie, maar ook onze positie in de wereld.

Internationaal ondernemen

Wil je groeien met je bedrijf? Dan is ondernemen over de grens een aantrekkelijke optie. Hier komt veel bij kijken, zoals logistiek en internationale wet- en regelgeving, maar ook nieuwe markten en kansen. Hier lees je alles over internationaal ondernemen.