Een baan vinden: het was heel lang niet zo eenvoudig. Maar personeel... Poeh, welke ondernemer klaagt er niet over? In een korte serie onderzoekt Forum welke oplossingen er zijn voor het tekort aan arbeidskrachten. Vandaag deel 5 (slot): statushouders. Want waarom zou je als ondernemer niet wat breder kijken. 'Ik móest mijn bakens wel verzetten.'
Minister Asscher die je bedrijf tijdens een debat in de Tweede Kamer een voorbeeld voor Nederland noemt. Ron van Ommen, eigenaar en directeur van Rijndorp Installaties uit Zoeterwoude, kan een zweem van trots in zijn stem toch niet onderdrukken. Hoe dat zat? Vorig jaar kwam het PVV-Kamerlid Leon de Jong ter oren dat Van Ommen 12 statushouders in dienst had genomen en opleidde tot monteur. Verdringing op de arbeidsmarkt, riep De Jong tegen Asscher. Van Ommen schudt zijn hoofd: 'Onzin natuurlijk. Er was gewoon echt niemand meer te krijgen. Geen ervaren monteurs, geen startende monteurs en geen leerlingen. En dan ga je verder kijken.'
Personeel gezocht, maar niet gevonden
Hij moest wel. Zo'n drie jaar geleden zat Van Ommen achter zijn bureau met de handen in het haar. Het installatiewerk trok gigantisch aan, maar het aantal leerlingen dat voor een technische mbo-opleiding tot monteur koos, nam alleen maar af. Het lokale roc kon amper een klas vullen. Het publieke imago van de bouw was ook niet al te best, het aantal openstaande vacatures groeide. Dit gaat de verkeerde kant op, dacht de ondernemer. 'Tegelijkertijd ergerde ik me groen en geel dat vluchtelingen (eigenlijk: statushouders. Die mogen werken omdat ze een geldige verblijfsstatus hebben in Nederland; red.) zonder te werken in kamertjes zaten te wachten op een uitkering. Daar wordt toch niemand gelukkig van? Over een paar jaar gaat er een hele lichting in onze sector met pensioen en nu al zijn er te weinig mensen. Ik dacht: ik moet mijn bakens verzetten. Zo eigenwijs ben ik.'
'niemand kon me vertellen hoe ik aan statushouders voor mijn bedrijf kon komen'
En dus ging hij rondbellen. Naar Vluchtelingenwerk, het COA, het UWV. Naar allemaal andere instanties. Wat een werk en energie kostte dat, verzucht Van Ommen. 'Dat zijn dus allemaal instanties in Nederland die niet samenwerken. Heel raar, maar niemand kon een antwoord geven op de vraag hoe we aan statushouders voor het bedrijf konden komen. Er is niet één aanspreekpunt in Nederland als je mensen aan het werk wilt helpen. Gelukkig legde mijn collega net op tijd contact met een arbeidscoach van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf. Zij ging voorselecteren voor mij.'
Wat Van Ommen zocht? Het maakte eigenlijk niet uit. Een schilder, een tuinman, een voormalig jurist. Als ze maar zin hadden om het installatievak te leren. En vooruit, een beetje technische aanleg was toch ook wel welkom. En dus ging hij van start. Met succes: inmiddels werken er 12 statushouders bij het Zoeterwoudse bedrijf. En dat aantal groeit nog steeds.
Vluchteling komt moeilijk aan werkVluchtelingen komen op eigen kracht moeilijk aan het werk, blijkt uit onderzoek van de Sociaal-Economische Raad. Dat is jammer, want werk is een goede manier voor vluchtelingen met een verblijfstatus om mee te doen met en te integreren in de Nederlandse samenleving. Daarnaast hebben veel ondernemers, vooral in de technische hoek, plek voor nieuw personeel. Al eerder pleitten VNO-NCW en MKB-Nederland ervoor om sneller in beeld te brengen wat voor competenties en diploma's vluchtelingen en statushouders hebben en wat voor werk zij kunnen verrichten. En om inzichtelijk te maken welk traject dan nodig is op het gebied van leren van taal en beroep en werk. Private intermediairs en onderwijsinstellingen kunnen hierbij goed helpen, om het traject naar werk te versnellen én de matching succesvol te begeleiden. Werkgevers die op zoek zijn naar personeel, zouden zo veel makkelijker inzicht moeten krijgen in kansrijke arbeidskrachten voor hun bedrijf.
Omscholen doet het bedrijf zelf
De eerste paar maanden biedt Van Ommen mensen een interne opleiding aan. In zijn bedrijfspand heeft hij in een grote loods een technische ruimte omgetoverd tot een soort woning. 'Daar leren we ze dan de basistechnieken zodat ze goed mee kunnen komen op de bouw. En de hoofdmonteurs kunnen ze ondersteunen in hun werk. Die hebben geen tijd om op de werkvloer iemand vanaf 0 op te leiden, maar wel vanaf zo'n 25 procent. Een monteur die met pensioen ging maar nog graag wilde werken, hebben we tot docent gepromoveerd.' Wie de eerste paar maanden goed doorkomt, krijgt gelijk een jaarcontract. En mag een bbl-opleiding volgen, tot aan mbo 4.
Ook zijn hoofdmonteurs kregen vanaf het begin al cursussen. Hoe moesten zij eigenlijk omgaan met hun nieuwe collega's die bij het bedrijf terechtkwamen? 'Ik bedoel dit niet stom, maar een monteur is een monteur. Die mopperen veel. En in het begin is iedereen cynisch. Dit wordt niks, kreeg ik te horen', zegt Van Ommen. 'Tja, dat snapte ik ook wel. Ze waren gewend om op maandagochtend op het werk over voetbal te praten, en nu waren er opeens mensen bij uit een andere cultuur, die niet altijd al gelijk goed Nederlands spreken. Maar ik zei: Wil je dan liever dat je alles alleen doet? Of wil je graag mensen om het werk te verlichten? En je vak overdragen, want anders ben je over 20 jaar de enige die dit werkt doet.'
'in het begin kreeg ik te horen: dit wordt niks. maar laatst zei een van mijn mensen: ik mag mijn handjes dichtkniijpen'
Ondanks het eerste cynisme van zijn personeel, zag hij toch al snel waarom zijn bedrijf juist zo geschikt was om met statushouders te werken. 'Wij zijn al 30 jaar een leerlingenbedrijf. En geloof me: aan een jongen van 16 of 17 heb je in het begin nog helemaal niks. Sommige hebben een rugzakje. Daar waren mijn monteurs al aan gewend. Ik krijg vaak van collega-ondernemers de vraag: Hoe doe je dat nou? Nou ja, die cultuur moet je wel hebben. Anders kunnen de monteurs het niet aan.'
Op zoek naar wat praktische informatie?De redactie van Forum besteedde de afgelopen jaren veel aandacht aan de positie van vluchtelingen op de arbeidsmarkt. Voor ondernemers die op zoek zijn naar geschikt personeel, hebben we deze zes tips op een rijtje gezet. Zoals weet waar je moet zoeken en durf verrast te worden.Sommige mensen zijn juist uitermate geschikt om te ondernemen. Ondernemer Jay Asad vluchtte zelf uit Syrië en helpt nu andere vluchtelingen aan het werk. En deze ondernemers zijn ook ooit gevlucht naar Nederland, en zijn nu succesvol met hun eigen bedrijf. Enne: meer lezen over ondernemers en projecten die vluchtelingen aan het werk helpen? Dan is dit artikel misschien wat voor je.
Praktische problemen bij aannemen statushouders
En ja, hij loopt af en toe tegen praktische problemen aan. Maar niks waar geen slimme oplossing voor te bedenken is. Elk jaar wordt zijn personeel getraind op basiskennis over veilig werken in de bouw. 'De auditor die kwam controleren praatte met twee vluchtelingen, die een bepaalde term niet kenden. Ik kreeg op mijn donder van de auditor. In eerste instantie was ik erg geïrriteerd. Wees blij dat er mensen aan het werk zijn, dacht ik. Maar daarna moest ik hem eigenlijk toch gelijk geven.' Een van zijn medewerkers maakt graag powerpoints, vertelt de ondernemer. 'Ik vroeg haar of ze wat van die veiligheidstermen op een powerpoint wilde zetten met een Arabische vertaling ernaast. Probleem opgelost.'
Inmiddels zijn de monteurs ook om. 'Een van mijn mensen zei laatst: 'In het begin was ik cynisch, maar ik vind toch dat ik mijn handjes dicht mag knijpen.' Dat vond ik heel mooi om te horen, dat kwam echt uit zijn hart.' Een beetje cynisme is ook niet gek, zegt Van Ommen. 'Het werkt ook niet met iedereen. En ik las laatst over een bouwbedrijf dat al een heel traject voor statushouders had opgezet, en toen kwam er niemand opdagen. Maar hoor eens: met leerlingen heb je soms ook gezeur. Dan bellen papa en mama dat hun zoon zeven weken vrij moet krijgen in de zomervakantie. Nee, zeg ik dan, jouw zoon moet hier gewoon werken. De statushouders met wie ik werk zijn heel netjes, beleefd en correct. En daarom werk ik graag met ze.'
Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
En als je personeel tekort komt, vergeet dan ook deze groepen werknemers niet:
Omarm (je) 55-plussers
Senioren willen maar al te graag aan de slag. En nee, ze zijn niet vaak ziek of te duur. 'Al dat gezeur daarover, je komt er geen stap verder mee.' Deze ondernemer neemt wél 55-plussers aan. Lees meer. En heb je 55-plussers in dienst: zo houd je ze fit. Lees meer.
Neem mensen met arbeidshandicap aan
'Het zijn ook gewoon werknemers hoor.' Dus waarom zou je iemand met een arbeidshandicap niet aannemen? 6 praktische tips voor werkgevers die nog een beetje last hebben van koudwatervrees. Lees meer. En kijk ook eens op de website van het 100.000 banenplan. Daar vind je niet alleen inspirerende voorbeelden, maar ook nog veel meer handige informatie.
