Energiebesparing: dat is lastiger dan je denkt voor deze papierfabriek

In het Noord-Hollandse Velsen wordt al 120 jaar papier geproduceerd. Nog wel met fossiele brandstoffen. En daar wil ceo Miklas Dronkers graag vanaf. Maar hoe dan? ‘We zitten met een kip-ei-probleem.’

In grote rijen staan ze opgesteld, de balen houtvezelpulp waarmee de machines van Crown Van Gelder papier maken. Afkomstig van het Amerikaanse Alabama tot Scandinavië en Brazilië. Een indrukwekkende voorraad, maar ceo Miklas Dronkers verzekert: binnen een week is het allemaal op en verwerkt tot papier dat weer wordt verscheept naar het buitenland. Op weg naar bedrijven die er onder meer de wikkel van het cornetto-ijsje en logistieke etiketten voor webwinkels van maken. Al 120 jaar wordt er in het Noord-Hollandse Velsen-Noord papier gemaakt. Ruim 180.000 ton papier per jaar, zegt ceo Dronkers met trots in zijn stem. 240 man en vrouw personeel werkt er hard aan. Prachtig dit soort maakindustrie, waar innovatie en techniek een cruciale rol spelen, vindt Dronkers. ‘Bedrijven zoals dat van ons moeten behouden blijven voor Nederland.’

#Hoedan?Energie besparen: prima. Maar wat doet het bedrijfsleven dan? Hoe worden energieslurpers energiezuinig, wordt fossiele brandstof vervangen door een duurzame variant en de uitstoot van CO2 echt gedecimeerd? In een korte serie onder de naam #Hoedan brengt Forum in beeld hoe ondernemers dat voor elkaar krijgen. En wat het ze allemaal kost.

Papierfabriek wil van aardgas af

Het proces vormt letterlijk een rechte lijn. Van de stapels houtpulp tot de grote papiermachines, die er water, zetmeel en witmakers bij doen, en daarna de ontwatering met persen en de droogpartij. Hoe verder je de Noord-Hollandse fabriek inloopt, hoe warmer je het krijgt. En dat is niet zo gek, want om papier te drogen, is warmte nodig. ‘Daarvoor gebruiken we aardgas’, zegt Dronkers. ‘Uiteindelijk verlaat het vocht dat vrijkomt bij het drogen van het papier de fabriek als waterdamp. Zie je die pluim daar die uit onze schoorstenen komt? Dat is die waterdamp.’ Maar ja, hoe efficiënt en slim gebruikt ook, aardgas blijft een fossiele brandstof. En daar zou Dronkers graag van af willen. ‘Ik wil de stoom met elektrodeboilers opwekken om papier te drogen’, zegt Dronkers. ‘Zie het als een soort grote waterkoker die draait op duurzaam opgewekte elektriciteit. We zitten daarvoor op een perfecte plek, vlakbij de Noordzee bij wind op zee.’

Nog onvoldoende duurzame energie beschikbaar

Alleen voordat dit op grote schaal mogelijk is – de fabriek heeft nogal wat energie nodig voor het droogproces – moeten er eerst veel windparken worden bijgebouwd, zegt de ceo. En dan nog is het de vraag of er voldoende duurzaam opgewekte elektriciteit beschikbaar is. Dronkers heeft al plannen om te investeren in zo’n boiler, maar deze onzekerheid maakt hem huiverig om die investering van 3 miljoen euro te doen. ‘Ik kan wel veel geld investeren in die boilers, maar ik kan mijn geld maar een keer uitgeven.’ Wat als de overheid besluit vol in te zetten op waterstof en het huidige aardgasnetwerk dus gebruikt kan blijven worden? Die onzekerheid is fnuikend, zegt Dronkers. En nu overgaan op grijze stroom heeft niet zoveel zin, vindt hij. ‘Je gebruikt dan geen aardgas meer, maar de CO2-uitstoot wordt er per saldo niet minder van.’

Papier van suikerbiet: een echte doorbraak‘Ik vind ons eigenlijk niet zo passen bij de industrie’, zegt Miklas Dronkers. ‘Papier bestaat uit een natuurlijke, hernieuwbare grondstof – houtvezel – en is bovendien gemiddeld zeven keer recyclebaar. Wij waren als papierindustrie al circulair voor het woord bestond.’ En het afgelopen jaar heeft Crown Van Gelder Sterker een enorme doorbraak gerealiseerd. Het bedrijf is erin geslaagd om papier te maken van lokaal geproduceerde suikerbietvezel. ‘Een reststroom, die voor vrijwel 100 procent uit cellulosevezel bestaat. Echt revolutionair. Binnenkort bestaan de zakken van suikerproducent Van Gilse uit papier van de suikerbiet. Suiker verpakt in suiker.’ Er wordt dan nog steeds houtvezel gebruikt, maar wel minder dan voorheen; dit betekent een milieuwinst van 16 procent.

De afgelopen jaren heeft Dronkers al veel geld gestopt in het verduurzamen van zijn bedrijf. Niet zonder eigenbelang: energieverbruik is nou eenmaal een grote kostenpost voor zijn bedrijf. En als ondernemer wil je die natuurlijk omlaag hebben. ‘Binnen onze branchevereniging innoveren we gezamenlijk om de energietransitie mogelijk te maken en hebben we in 16 jaar tijd kans gezien om maar liefst 27 procent energie te besparen. Het zou helpen als een bedrijf als het onze ook gebruik kan maken van de SDE++ subsidie. We betalen nota bene zelf mee aan die stimuleringsregeling voor duurzame energieprojecten. Maar voor de benutting van deze subsidie zijn wij helaas te klein, stelt Dronkers vast. ‘Vooral grotere bedrijven met grote projecten profiteren daarvan. Dat vind ik jammer: het is goed dat die fondsen er zijn, begrijp me niet verkeerd, maar ook wij zouden ze willen gebruiken.’ Ook voor de aanschaf van elektrodeboilers bijvoorbeeld.

‘dit project heeft last van een kip-en-ei-probleem’

Al zou ook die boiler er niet voor zorgen dat Crown Van Gelder definitief afscheid kan nemen van aardgas. ‘Zo’n boiler slaat aan zodra er teveel wind staat en er meer duurzame elektriciteit wordt geproduceerd dan dat er op dat moment gebruikt kan worden. Op zo’n moment schakel je het aardgas terug. Maar zo’n project heeft last van een kip-en-ei-probleem: het is nu nog een te kleine oplossing, omdat er nog zo weinig wind op zee is en daarom is de SDE++ subsidie beperkt. Maar juist door nu te experimenteren weet de industrie wat ze moet doen als er daadwerkelijk genoeg energie is. Voor mij als ondernemer kost het op dit moment veel meer geld dan dat het oplevert. Een subsidie zou dan helpen.’

Grote stappen in korte tijd

Hoe hij het bedrijf kan verduurzamen en tegelijkertijd in een behoorlijk competitieve markt als die van papierproductie overeind kan blijven, daar ligt Dronkers wel eens wakker van. ‘De snelheid waarmee we dit willen doen – waarmee we dit ook móeten doen vanwege opwarming van de aarde – maakt dat je hele grote stappen wil zetten in een korte tijd. Terwijl de technologie die je nodig hebt om helemaal van fossiel te kunnen afstappen én de energie-infrastructuur er nog niet zijn.’

Hier kun je ‘t zien: zo wordt papier gemaakt van bietenpulp

En vanaf 1 januari wordt het nog lastiger, zegt Dronkers, als hij moet betalen voor de CO2die de fabriek uitstoot. ‘Het idee is: als we de industrie laten betalen voor hun uitstoot, dan gaan ze nog verder verduurzamen. Alsof we niet willen?!’, zegt Dronkers. ‘Daar zit echt een geweldige kanjer van een denkfout. Ik wil heel graag. Maar als we moeten betalen voor CO2, hebben we juist minder ruimte om te investeren en te innoveren. En om concurrerend te blijven met andere ondernemers in het buitenland.’

Wachten is op doorbraaktechnologie

Want een CO2-neutrale fabriek: dat blijft voorlopig nog even een droom. ‘Daar zijn doorbraaktechnologieën voor nodig’, zegt Dronkers. ‘Zelfs met de juiste infrastructuur, de windmolenparken en subsidie. Verduurzaming is een langdurig proces. Crown Van Gelder kijkt daarom naar de gehele productieketen, want 60 procent van de milieubelasting van papier zit in de keten: in de productie van grondstoffen en in transport. Wij maken daar nu grote stappen met ons suikerbietenpapier (zie kader). En ik weet zeker dat we nog veel verder komen, alleen het is niet allemaal morgen al geregeld.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.