Bernard Wientjes: ‘Er is een revolutie in de bouw nodig’

In 2030 klimaatneutrale huizen en scholen? Daar is wel een revolutie in de bouw voor nodig, zegt Bernard Wientjes, voorzitter van de Taskforce Bouwagenda. ‘Als we nu niet anders gaan bouwen, zijn we te laat.’

 

Gaat het verduurzamen van Nederland niet hard genoeg voor u?
‘Als Nederland wil voldoen aan de afspraken die gemaakt zijn in het klimaatakkoord van Parijs, dan moet er nu een revolutie in de bouw plaatsvinden. Zeven miljoen huizen moeten van het gas gekoppeld worden, vier- tot zevenduizend scholen hebben lokalen met een volstrekt ongezond binnenklimaat. Steden kunnen hun regenwater niet kwijt en de komende jaren is 100.000 kilometer riolering aan vervanging toe. In het noorden van het land moeten huizen aardbevingsbestendig gemaakt worden. En ga zo door. Als je dat effectief wilt gaan aanpakken, dan moeten overheid, bedrijfsleven en wetenschap met elkaar om tafel.’

 

Hoe komt het dat er te weinig wordt geïnnoveerd in de bouw?
‘De bouw is een conservatieve sector. Begrijp me niet verkeerd, er zijn fantastische ondernemers in de bouw. Maar zoals de Romeinen hun huizen bouwden, zo doen wij dat nu nog steeds: steen voor steen. Intelligente en duurzame huizen komen er niet vanzelf. De combinatie van de bouwfraude en de crisis heeft ervoor gezorgd dat er weinig afstemming is geweest tussen bedrijven die samen voor innovatie kunnen zorgen. Door de crisis is er weinig geld geweest voor innovatie, door de fraude durfden bedrijven elkaar niet meer op te zoeken. Ik wil nu bereiken dat er weer met elkaar wordt gepraat. Innovatie is niet het werk van de man of vrouw in de schuur, maar bijna altijd het gevolg van samenwerking.’

 

Al deze plannen kosten veel geld. Waar gaat dat vandaan komen?
‘De operatie verduurzaming valt qua kosten mee als we het grootschalig aanpakken. Bedrijven gaan klimaatsystemen ontwikkelen die in groten getale geproduceerd worden. Slimme bruggen en sluizen kunnen bijvoorbeeld exportproducten worden. Die kent de bouw op dit moment helemaal niet. Daarnaast is er in Nederland voldoende geld beschikbaar: pensioenfondsen kunnen investeren in bijvoorbeeld het opknappen van scholen. Een kwart daarvan heeft nu nog energielabel G. Voor het opknappen van huurhuizen moet de overheid de woningcorporaties in staat stellen om de zo gehate verhuurdersheffing in te zetten om hun huizen duurzaam te maken.’

 

‘niet iedereen ziet nu de urgentie van verduurzaming in’

 

Waar verwacht u de meeste weerstand?
‘Niet iedereen ziet hier nog de urgentie van in. Er moeten 2,4 miljoen bestaande corporatiewoningen verduurzaamd worden. De mensen die daar wonen willen hiervoor helemaal niet hun huis uit. Die hebben liever een nieuwe badkamer of keuken. Uit onderzoek blijkt dat maar 1 procent van de huurders bereid is iets te doen voor duurzaamheid. Afdwingen werkt niet, dus corporaties moeten met deze mensen gaan praten. Wellicht moet je ze verleiden door óók iets aan hun badkamer of keuken te doen. De stok is dan wel het klimaatakkoord van Parijs, maar de wortel is het interessant maken voor bewoners. Ook scholen moeten worden wakker geschud. Die zijn vaak niet verenigd, zoals woningcorporaties zijn.’

 

En wat verwacht u van de overheid?
‘Als liberaal ben ik niet snel voor regelgeving, maar in dit geval komen we alleen verder als de overheid normen durft te stellen. Ook het aanbestedingsbeleid moet op de schop. Nu is meestal de laagste prijs leidend als de overheid zaken doet met bedrijven. Innovatie moet een veel grotere rol gaan spelen. De overheid wil het liefst risicoloos aanbesteden en dat staat haaks op het idee om als launching customer innovatie te stimuleren. We moeten expliciet duidelijk maken in regelgeving dat een risico nemen geaccepteerd wordt, zonder dat de minister gelijk naar de Kamer wordt geroepen als een project niet helemaal gelukt is.’

 

De 11 wegen naar duurzame bouw De Taskforce Bouw heeft, onder leiding van Bernard Wientjes, een zogenoemde Bouwagenda opgesteld waarin elf roadmaps staan die het nieuwe kabinet moet gaan aanpakken samen met het bedrijfsleven. Bijvoorbeeld het verduurzamen van woningen, het verbeteren van hernieuwbaar grondstoffengebruik en het laten stijgen van de productiviteit in de bouwsector. Bijvoorbeeld door regelgeving weg te nemen moet de bouwsector beter in staat zijn om te innoveren.