Arbeidsvoorwaarden en cao

Veel werknemers hebben gezamenlijke collectieve afspraken met hun werkgever, dat heet een cao (collectieve arbeidsovereenkomst). In de cao staan afspraken over bijvoorbeeld geld, werktijden en pensioen. De arbeidsvoorwaarden dus die voor een grotere groep werknemers gelden. Cao: verplicht is het niet. Als er geen cao is, maken werkgever en werknemer samen afspraken over de arbeidsvoorwaarden. Daarbij houden ze zich aan de algemene regels van de arbeidswetgeving. Die zijn onder meer te vinden in de Wet minimumloon, de Arbeidstijdenwet, de Arbeidsomstandighedenwet, de Wet arbeid en zorg en in het Burgerlijk Wetboek.

Wie stelt een cao op?

Cao's worden afgesproken tussen werkgeversorganisaties en vakbonden. Zij onderhandelen over de afspraken die in de cao komen te staan. Dit wordt ook wel het cao-overleg genoemd. Het begint meestal met het opstellen van een lijst met onderwerpen die in de cao moeten komen. Daarna bespreken de werkgeversorganisaties en vakbonden deze onderwerpen met elkaar en proberen ze het eens te worden. Als ze het niet eens worden kan er gedreigd worden met een staking. Of er wordt een bemiddelaar gevraagd om te helpen. Als beide partijen het uiteindelijk eens zijn, dan is de cao officieel. De afspraken gelden dan voor iedereen (werkgevers en werknemers) in die bedrijfstak.

Welke soorten cao's zijn er?

We kennen in Nederland twee soorten cao's. De bedrijfstak-cao en de ondernemings-cao. In een bedrijfstak-cao zijn de afspraken vastgelegd die in een sector gelden. In een ondernemings-cao de afspraken die in één bedrijf gelden.

Algemeen verbindend verklaren van een cao

De werkgevers en/of werknemers die een bedrijfstak- cao afsloten, kunnen vragen om de cao voor de hele bedrijfstak te laten gelden. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) kan zo'n cao dan algemeen verbindend verklaren. De afspraken uit de cao gelden dan voor alle werkgevers en werknemers in een bedrijfstak, ook als ze zelf niet betrokken waren bij het afsluiten.

Welke arbeidsvoorwaarden zijn er?

In de cao worden allerlei verschillende dingen afgesproken: het kan gaan over primaire arbeidsvoorwaarden en over secundaire arbeidsvoorwaarden. Primaire arbeidsvoorwaarden zijn de afspraken tussen werkgevers en werknemers over loon, werktijden en vakantiedagen. Dit zijn de belangrijkste afspraken.

Wat zijn secundaire arbeidsvoorwaarden?

Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn afspraken die niet direct met het loon te maken hebben. Dit zijn bijvoorbeeld afspraken over pensioenen, verzekeringen, opleidingen of kinderopvang. Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn vaak belangrijk om werknemers te motiveren en te zorgen voor een goede werk-privébalans.

Waarom arbeidsvoorwaarden harmoniseren?

Werkgevers vinden het belangrijk dat er cao's worden afgesproken omdat deze afspraken duidelijk maken wat er van iedereen wordt verwacht. Het zorgt ook voor een eerlijke arbeidsmarkt, want je weet dat de afspraken over primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden voor alle bedrijven gelden. Goede afspraken helpen ook om conflicten tussen werkgevers en werknemers te voorkomen.

Maatwerk in de cao

Als cao-afspraken niet meer passen bij onze tijd, kan dit problemen geven. Werknemers kunnen ontevreden worden en hun motivatie verliezen. Ook kan het moeilijker worden om nieuwe werknemers te vinden. Daarom vinden werkgevers het belangrijk dat de afspraken in een cao up-to-date blijven en aansluiten bij omstandigheden die veranderen. Dit kan bijvoorbeeld door het maken van afspraken op maat: afspraken die passen bij de speciale behoeften van de werknemers en werkgevers in een bepaalde sector of bedrijf.

Wat betekent WagwEU?

Voor tijdelijke buitenlandse gedetacheerde werknemers met een buitenlandse werkgever zijn er ook regels vastgelegd. De arbeidsvoorwaarden van die werknemers staan in de Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie, de WagwEU.