Tot nu toe is maatschappelijk verantwoord ondernemen vooral vastgelegd in vrijwillige standaarden of nationale wetten met een beperkt bereik. In een voorstel voor een resolutie van het Europees Parlement pleit PvdA-Europarlementariër Lara Wolters voor het verplicht stellen van due diligence. Naar verwachting zal de Europese Commissie in januari met voorstellen voor verplichte due diligence komen. VNO-NCW en MKB-Nederland zullen hun standpunten over de Brusselse besluitvorming o.a. inbrengen via hun koepelorganisaties BusinessEurope en SMEunited. Uitgangspunt daarbij is een combinatie van een versterkte due diligence die wel voor bedrijven praktisch werkbaar is. Hieronder licht Lara Wolters haar voorstel toe.
Gastbijdrage van Lara Wolters
De verplaatsing van productie naar landen met lagere standaarden en het gebruik van steeds complexere aanvoerketens, hebben de roep om standaarden voor maatschappelijk verantwoord ondernemen vergroot. De laatste twintig jaar hebben de VN en de OESO gewerkt aan dergelijke standaarden, maar door hun vrijwillige aard nemen weinig bedrijven die standaarden over. Dat zorgt voor juridische onzekerheid en een ongelijk speelveld.
Tegelijkertijd wordt bedrijven die mensenrechten en milieu incidenteel of zelfs structureel schenden weinig in de weg gelegd. Een recente studie van de Commissie heeft laten zien dat als bedrijven hun negatieve effecten op mens en milieu niet inperken, de Europese Unie haar doelen op gebied van klimaat en duurzame ontwikkeling niet kan halen.
Daarom vragen steeds meer NGOs, beleidsmakers en bedrijven om regels over ‘due diligence’ - een plicht voor bedrijven om negatieve effecten op mens en milieu in hun hele aanvoerketen te beperken. In veel lidstaten er al wetten waarin due diligence-regels worden vastgelegd. In Frankrijk is er een ‘loi de vigilance’ die grote bedrijven vraagt risico’s voor mens en milieu te beperken. In Nederland is er de wet zorgplicht kinderarbeid, die bedrijven ervan moet weerhouden producten aan te bieden die door kinderarbeid tot stand zijn gekomen.
Helaas zijn deze wetten vaak van toepassing op een beperkt aantal risico’s en bedrijven. Daarom heb ik als eindverantwoordelijke in het Europees Parlement geschreven aan een overkoepelende en verplichtende due diligence-wet. Door minimumregels af te spreken voor alle bedrijven die in de EU zaken doen, gaan we fragmentatie tegen, bieden we beleidszekerheid, beperken we de negatieve impact van bedrijven en stellen we een Europese norm voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Daarnaast regelt de wet toegang tot recht voor slachtoffers, ongeacht waar ze zitten. Als een misstand buiten Europa veroorzaakt wordt door een Europees bedrijf, moeten slachtoffers hun recht in de EU kunnen verhalen als ze in hun eigen land geen toegang vinden. Ook moeten slachtoffers in staat worden gesteld een Europees moederbedrijf aan te klagen voor schade aangericht door het dochterbedrijf of in de keten. Hiermee verhogen we de rechtszekerheid, vermijden we reputatieschade en versterken we uiteindelijk het ‘merk’ Europa.
De wet die ik vorige maand gepubliceerd heb is nog maar een conceptvoorstel. Ik zal er met collega’s over moeten onderhandelen, en sommige van die collega’s zullen vraagtekens zetten bij extra verplichtingen voor bedrijven, midden in een pandemie. Maar ik denk dat juist de covid-crisis laat zien hoe belangrijk het is om grip te hebben op aanvoerketens, en om buffers aan te leggen voor economisch mindere tijden. Deze roep komt ook van bedrijven - zo heeft deze week (19/10) een koepelorganisatie van 2500 bedrijven waaronder Heineken, Philips en KraftHeinz een oproep voor verplichte due diligence uitgestuurd. Het laat zien dat het bedrijfsleven vaak verder is dan sommige politici, en sterkt me in de strijd voor een zo stevig mogelijk voorstel.
