Veiligheid op de werkvloer? Zo pakt dit reclamebureau het aan

‘Ik zet het in de app!’ 

De app heeft het gesprek op kantoor op gang gebracht, ziet Zeilstra. ‘Bij een grap hoor je: 'Ik zet het in de app, hoor!' Collega’s zijn ermee bezig, het zet ze aan het denken. Natuurlijk vinden sommigen het allemaal wat overdreven. Die denken: je mag ook niks meer zeggen tegenwoordig. Maar de tijden veranderen. Vroeger was roken op de werkvloer gewoon. Dat kunnen we ons nu ook niet meer voorstellen.’ 

Het belangrijkste doel van Report App is volgens Zeilstra het voorkomen van ongewenst gedrag. ‘Zorgen dat het onderwerp leeft en dat mensen zich veilig genoeg voelen om hun persoonlijke grenzen aan te geven als iemand daar – vaak onbedoeld – overheen gaat. Niets is te klein. Soms wil je als werknemer misschien gewoon even met een vertrouwenspersoon overleggen wat je met een bepaalde situatie aan moet. Dat kan ook over je eigen gedrag gaan: kan dit nog wel?’ 

‘De kunst is om escalatie te voorkomen’, legt Zeilstra uit.  ‘Je wilt niet dat mensen met buikpijn naar hun werk komen. We zitten hier niet in de kroeg. Je hoeft niet álles te zeggen of te doen wat in je opkomt.’ Buitenhuis vult aan: ‘We zijn als samenleving met z’n allen op zoek naar een nieuwe balans – ook op de werkvloer. Soms slaat dat een beetje door naar links of naar rechts. Dat hoort bij deze fase.’  

Vertrouwenspersoon 

Het onderwerp staat niet alleen bij de Amstelveense reclamebureaus hoog op de agenda. Ook VIA Nederland, branchevereniging voor de media en de communicatie-, creatieve en data- & techsector, werkt hard aan het realiseren van zo’n veilige werkvloer, zegt directeur Saskia Baneke.  

‘Het nieuws uit Hilversum over DWDD laat zien hoe fout het kan gaan. We moeten daar allemaal alert op zijn. Dan hebben we het niet alleen over seksueel overschrijdend gedrag, maar over het hele scala van ongewenst gedrag. Als jij als leidinggevende een persoon nooit laat uitpraten, geef je alle collega’s de boodschap dat je diegene niet serieus hoeft te nemen.’ 

Na de ophef rond The Voice stelde de brancheorganisatie een vertrouwenspersoon aan, Gerda Arends-Ruitenberg. Alle leden – ruim 300 bedrijven – kunnen bij haar terecht, met meldingen en voor advies. ‘Gerda is in sommige bedrijven al een begrip,’ vertelt Baneke. 'Wat zou Gerda hiervan zeggen?', zeggen ze dan. Dat is alleen maar goed. We moeten veel meer met elkaar in gesprek over dit soort ongemakkelijke onderwerpen.’ Gerda heeft inmiddels ongeveer tien meldingen ontvangen. ‘Maar dat zouden er volgens mij veel meer kunnen zijn’, zegt Baneke. ‘Er speelt veel meer op de werkvloer. De drempel om te melden is nog te hoog.  Aan ons de taak om de drempel zo laag mogelijk te maken.’ 

‘Stap op een collega af als die een stomme grap maakt’ 

Uit de bocht 

Werkgevers moeten dus alert blijven op signalen: meldingen en ziekteverzuim. Baneke van brancheorganisatie VIA: ‘Je bent er niet met het aanstellen van een vertrouwenspersoon. Het gaat om bewustwording. We hebben ook een webinar georganiseerd over actieve omstanders. Hoe reageren we wanneer iemand uit de bocht vliegt? Lachen we dan mee of spreken we iemand er meteen op aan?’ Dat laatste is volgens Baneke belangrijk. ‘Dan druk je dit soort gedrag meteen de kop in.’  

Ook leidinggevenden moeten in de spiegel durven kijken, zegt Baneke. ‘Stap op een collega af wanneer die een stomme grap maakt.’ Baneke memoreert hoe ze zelf een keer een mannelijke collega ‘een pets op zijn billen gaf’ toen hij weer terugkeerde op kantoor – hij was net vader geworden. ‘Ik was zó blij hem weer te zien. Maar ik had dat natuurlijk nooit mogen doen. Ik heb ’m later gebeld en dat gezegd. Gelukkig had hij het niet verkeerd opgevat.’ 

Baneke vertelt dat ze zelf van nature ‘nogal bondig of ongeduldig kan zijn’. Iedereen kan een keer uit zijn slof schieten, vindt zij. ‘Maar het mag geen structureel gedrag worden. Iedere medewerker moet waardig behandeld worden. Anders heb je als bedrijf een probleem.’  

De personen op de foto bovenaan dit artikel worden niet genoemd in het artikel, maar werken wel bij het reclamebureau.

Onderzoeksbureau Hoffmann: ‘Op onze eigen borrels geen alcohol’Van een handtastelijke Sinterklaas die collega’s op schoot wil tot promotie in ruil voor seks en personeelsleden die naaktfoto’s van collega’s delen. Volgens Martijn van de Beek, directeur van onderzoeksbureau Hoffmann, is een veilige werkvloer nog ver weg.
Van oudsher doet onderzoeksbureau Hoffmann onderzoek naar bedrijfsfraude en integriteit. Naar sjoemelende werknemers dus, frauderende boekhouders en omgekochte wethouders. Maar het aantal onderzoeken naar ongewenst gedrag op de werkvloer groeit snel. ‘Werkgevers nemen dit soort meldingen nu veel hoger op’, zegt Van de Beek. In de eerste helft van 2022 kregen we al vijftig meldingen binnen, vergeleken met 31 stuks in heel 2021.’
De directeur weet hoe gevoelig dit soort zaken liggen. Grensoverschrijdend gedrag komt volgens hem echt overal voor. ‘Van productiebedrijven tot op de Zuidas. De mechanismes zijn hetzelfde als op het schoolplein, maar vaak hebben ze ernstigere gevolgen.’
Tijdens corona zag Hoffmann het aantal meldingen over ongewenst gedrag al toenemen. ‘Mensen werkten van huis uit, verschenen halfnaakt voor de camera en gingen rare dingen roepen over de app. Nu zijn we met z’n allen weer terug op kantoor en zijn de bedrijfsborrels weer begonnen. En als er alcohol in het spel is, gebeuren er sneller onwenselijke dingen.’
Van de Beek vertelt over een zaak waarin een manager op het bedrijfsfeest voortdurend een vrouwelijke medewerker probeerde te zoenen. Collega’s moesten de man wegduwen. ‘Veel van dit soort gedrag heeft met macht te maken. Mannen in leidinggevende posities weten dat ze er mee wegkomen en vragen seks in ruil voor een promotie. Maar het gaat niet alleen over seksueel ongewenst gedrag. Ook pesten kan ernstige vormen aannemen.’
Inmiddels heeft Hoffmann naast onderzoekers ook gedragswetenschappers in dienst. Zij gaan op de werkvloer met vermeende daders in gesprek. ‘Natuurlijk zijn er zaken die met één lastig gesprek zijn op te lossen. Dan gaat het over het corrigeren van iemands gedrag. Maar er zijn ook veel schokkende verhalen: bedrijven waar een angstcultuur heerst en waar de leidinggevenden elkaar de hand boven het hoofd houden.’
Bedrijven met veel jonge medewerkers zijn volgens Van de Beek kwetsbaar. Zoals de supermarktbranche, waar veel jongeren hun eerste bijbaantje hebben, sectoren met veel tijdelijke contracten, en bedrijven waar de leiding centraal zit en productie elders plaatsvindt. Van de Beek vertelt over een zaak waarbij leidinggevenden in een productiehal in een appgroep bijhielden met welke collega’s ze seks hadden gehad. ‘Er werden zelfs naaktfoto’s gedeeld. Dan maakt de groepscultuur dat mensen tot van alles in staat zijn.’
Wanneer Hoffmann wordt ingeschakeld, volgt meestal eerst een gesprek met de melder. Zijn er bewijzen, tijdklokken, camerabeelden? Collega’s die iets hebben gezien, eerdere meldingen? ‘Dan willen we niet horen dat Kees zo’n leuke leidinggevende is, dat is voor ons op dat moment niet relevant.’ Wat een werkgever met Hoffmanns bevindingen doet, is overigens wel aan die organisatie zelf.
Van de Beek adviseert om heldere afspraken te maken voor op de werkvloer. ‘Dat voorkomt veel ellende. Sluit bijvoorbeeld als leidinggevende niet alleen af, voer beoordelingsgesprekken altijd met drie mensen, voorkom dat een medewerker alleen is met een minderjarige kracht. En schenk geen alcohol op bedrijfsfeesten. Dat doen wij zelf ook niet bij onze borrels op kantoor.’  

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.