Van foute grappen en pesten tot medewerkers die worden aangerand. Veel werkgevers worstelen – na #MeToo en de commotie rond The Voice en DWDD – met de vraag: hoe voorkom je grensoverschrijdend gedrag? En hoe houden we het veilig? Reclamebureau Eigen Fabrikaat vertelt over zijn aanpak.
'We zouden het toch wel weten als er hier iets speelt? Als management staat onze deur altijd open, mensen lopen voor honderd-en-een dingen naar binnen. Nee, dat gebeurt hier niet.’
Vertrouwenspersoon aanstellen straks verplicht?Mogelijk worden bedrijven en organisaties verplicht een vertrouwenspersoon aan te stellen. Binnenkort wordt in de Tweede Kamer een initiatiefwetsvoorstel dat hierover gaat. Nu is dit nog niet het geval en heeft niet iedere medewerker toegang tot een interne of externe vertrouwenspersoon. Het is belangrijk dat werknemers bij iemand terechtkunnen en het is goed als er met dit wetsvoorstel een verplichte vertrouwenspersoon geregeld wordt, aldus VNO-NCW en MKB-Nederland. Wel hopen kleine bedrijven dat ze gezamenlijk iemand mogen aanstellen voor de hele branche. Anders is het voor hen moeilijk te organiseren en ook duur. VNO-NCW en MKB-Nederland: 'Hoe kleiner het bedrijf, hoe eerder je namelijk weet over wie en wat het gaat als iemand naar een vertrouwenspersoon stapt. Daarom zou in het wetsvoorstel wat ons betreft ook geregeld moeten worden dat er voor kleinere bedrijven een vertrouwenspersoon op brancheniveau of via de arbodienstverlener moet kunnen zijn.'
Dat dachten managing partner Karina Buitenhuis en haar twee collega-directeuren in 2017, toen #MeToo losbarstte. De drie staan aan het hoofd van Eigen Fabrikaat, een middelgroot reclamebureau in Amstelveen.
De ophef rondom The Voice vorig jaar bracht het thema dichter bij huis. ‘Soms hangen zaken in de lucht’, zegt Buitenhuis. ‘Dat was nu zeker zo. Bij ons groeide het besef dat het een valkuil is om te denken dat hier niets gebeurt of kan gebeuren.’
Dat besef werd aangezwengeld door HR-manager Ingrid Zeilstra. Zij vond het tijd om het thema op de agenda te zetten. ‘Een informeel sfeertje kan ook een valkuil zijn’, zegt ze. ‘Een geintje moet kunnen, nietwaar? Als alle collega’s meelachen met die toffe collega, kan het heel lastig zijn daar iets van te zeggen. Dan voel je je een zeurpiet.’
Buitenhuis: ‘Mensen willen ook graag bij het team horen. We denken allemaal dat we iedereen van haver tot gort kennen. Maar de praktijk leert dat mensen het vaak heel moeilijk en ongemakkelijk vinden om intern een melding te doen. Als je als bedrijf niets regelt, zadel je werknemers daar zelf mee op.’
1 op de 2 vrouwen en 1 op de 5 mannen krijgt te maken met grensoverschrijdend gedrag
Harde cijfers
De cijfers liegen niet. Eén op de twee vrouwen en één op de vijf mannen krijgt in haar of zijn leven te maken met fysiek seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat benadrukte Mariëtte Hamer, regeringscommissaris grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, onlangs nog in een interview met Forum. Zij riep werkgevers op om het onderwerp serieus te nemen en niet weg te kijken.
Maar wat is ongewenst gedrag? En hoe zorg je voor die veilige werkvloer? Met die vragen worstelen veel werkgevers. Eenduidige antwoorden zijn er niet. Veel gaat over de context, stelt Zeilstra. ‘Bij grensoverschrijdend gedrag gaat het erom hoe de ontvanger het beleeft en niet om de bedoeling van degene die de grap of opmerking maakt. Met de opmerking ‘leuk broekie heb je aan’ hoeft niets mis te zijn. Maar als een mannelijke collega dat tegen een jonge stagiaire zegt die vóór hem loopt, kan het een ander verhaal worden.’
Schuren
Eigen Fabrikaat heeft het onderwerp dus in het vizier. ‘Ook omdat bij ons veel jong talent aanmonstert’, legt Buitenhuis uit. ‘We hebben als werkgever de verantwoordelijkheid om voor een veilige werkvloer te zorgen.’ Daarom werkt ze ook – anders dan veel werkgevers – wél mee aan een interview over dit onderwerp. Maar Buitenhuis weet als reclamevrouw hoe belangrijk communicatie en transparantie zijn. Ook over lastige onderwerpen die een beetje schuren en soms leiden tot ongemakkelijke gesprekken.
Eigen ervaring
Of de managing partner zelf ooit te maken heeft gehad met ongewenst gedrag? ‘Ik kan me geen voorval herinneren. Ik doe dit werk sinds mijn 25ste. Als jonge meid werd ik destijds soms niet serieus genomen, dat merkte ik wel. Aan de andere kant kreeg ik bepaalde zaken juist ook weer wat eerder voor elkaar. Maar dat was het wel. Ik vrees ook dat ik niet zo snel iets oppik. Ik ben ook altijd de laatste die doorheeft dat er wat speelt tussen twee collega’s.’
Het is voor haar reden te meer om het onderwerp zo serieus te nemen. ‘Ik ben blijkbaar niet zo alert. En juist wanneer je denkt: dit gebeurt in mijn bedrijf echt niet, is dat misschien een waarschuwing dat je er iets mee moet.’
Samen met HR-manager Liesbeth van Putten van DDB Unlimited, een ander reclamebureau dat in hetzelfde gebouw huist, nodigde HR-manager Zeilstra Karin Bosman uit. Zij is een zogeheten ervaringsdeskundige. Ze weet hoe groot de schaamte kan zijn en hoe angst je kan verlammen: twee jaar lang was ze slachtoffer van haar directeur. Ze schreef er het boek Spugen op de tosti van Hans over.
Inmiddels is Bosman directeur van Report App, dat bedrijven met behulp van een tool helpt bij het creëren van een veilige werkvloer. Haar verhaal maakte indruk op Buitenhuis: ‘Alleen al de introductie van de app bij onze medewerkers bracht het gesprek op gang. Dat werkt al preventief en is pure winst.'
In de app, die alle medewerkers van de twee reclamebureaus op de telefoon hebben staan, staat informatie over verschillende vormen van ongewenst gedrag. Dat vergroot kennis over het onderwerp en maakt het onderwerp ‘gedrag’ bespreekbaar. Ook kunnen medewerkers via de app contact zoeken met één van de twee externe vertrouwenspersonen of met de HR-manager. Buitenhuis: ‘Een melding doen is laagdrempelig en kan buiten het bedrijf om – dat vind ik belangrijk. Medewerkers besluiten zelf wat ze willen: anoniem melden, een gesprek met een vertrouwenspersoon of met personeelszaken.’