Machteloos voelen sommige ‘gewone’ ondernemers zich tegenover internetgiganten als Amazon. Hoe boks je hier in vredesnaam tegen op? En begrijpt een klassieke toezichthouder als de ACM die nieuwe economie wel? Martijn Snoep, voorzitter van de ACM, over de grenzen aan de platformeconomie. ‘Concurrentie houdt je scherp.’
Ruim een jaar zit Martijn Snoep in het zadel als voorzitter van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Een totaal andere baan dan hij hiervoor had als advocaat op de Zuidas. Eentje in een sterk veranderde wereld. Want Snoep moet zich buigen over een ongrijpbare wereld: die van internetplatforms. Maar maakt de ACM zich wel druk genoeg over de macht van internetplatforms zoals Amazon.com? Kunnen 'gewone' ondernemers nog wel eerlijk concurreren met zulke grote bedrijven?
Meneer Snoep, zou u als ondernemer van concurrentie houden?
'Ja, zeker. Concurrentie houd je scherp. Ik ben zelf ook ondernemer geweest als partner van een advocatenkantoor. Voor mij was het een goede stimulans om mijn best te blijven doen.'
En wat verstaat u onder éérlijke concurrentie?
'Eerlijke concurrentie heeft verschillende aspecten. Eén daarvan is dat iedere ondernemer zich aan de regels houdt. Als iemand dat niet doet, dan vind ik dat oneerlijk. Het is nu mijn taak, als voorzitter van de ACM, om na te streven dat iedereen zich aan de regels houdt.'
Wie is Martijn Snoep?Martijn Snoep (Utrecht, 1968) is sinds 1 september 2018 bestuursvoorzitter van de ACM. Snoep studeerde rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en werkte 28 jaar bij De Brauw Blackstone Westbroek. Van 2010 tot 2016 was hij daar bestuursvoorzitter. Naast zijn werk bij de ACM is Snoep bestuurslid van het Koninklijk Concertgebouworkest.
Vindt u het eerlijk als een ondernemer uit de winkelstraat verdwijnt omdat Amazon.com haar beconcurreert met haar eigen data en klantgegevens?
'Ik snap dat dat heel dramatisch kan zijn voor kleine ondernemers, als Amazon.com jouw business overneemt en dezelfde producten gaat verkopen. Maar kijk: Wij zien er op toe dat het concurrentieproces goed verloopt. Als dat niet zo is, dan grijpen we in. Maar dit is precies zo'n situatie die misschien wel oneerlijk voelt, maar waar wij niks aan kunnen doen omdat Amazon.com geen regels overtreedt. En aan de andere kant zien we ook ondernemers die juist door concurrentie met online, iets extra’s bieden dat online niet kan. Dat is ook ondernemen.'
Dus eigenlijk doet u niks voor ondernemers als het om internetplatforms gaat?
'Zeker wel. Zo doen we bijvoorbeeld onderzoek naar de Appstore van Apple, omdat er signalen waren dat ondernemers hun apps niet op eerlijke voorwaarden mochten verkopen. Als dat zo is, dan grijpen wij in en vragen wij Apple om daarmee te stoppen. En we kunnen een boete opleggen.'
Maar wat heeft de ondernemer in de winkelstraat daaraan?
'De ACM is op aarde om markten goed te laten werken voor mensen en bedrijven, maar we kunnen niet zomaar de spelregels veranderen. En of het eerlijk is dat ondernemers worden weggeconcurreerd door webwinkels met lagere prijzen of betere service, dat is een moreel oordeel. En dat kan ik niet vellen. Dat is aan de wetgever.'
Lege winkelstraten: daar wordt toch niemand blij van?
'Als door heftige concurrentie de prijzen laag zijn is dat fijn voor de consument. Maar minder voor de ondernemer. Wil je als overheid iets doen aan negatieve gevolgen van concurrentie, dan kun je bijvoorbeeld hogere minimumeisen stellen aan de kwaliteit. Of importtarieven heffen. Maar wij als niet-democratische gekozen toezichthouder gaan daar niet over. '
'er zijn altijd grote bedrijven geweest die een dominante rol spelen. dat is niet uniek voor deze tijd'
Snoep geeft een voorbeeld van een andere afweging die de politiek maakt. 'Denk bijvoorbeeld aan de beoogde fusie tussen postbedrijven PostNL en Sandd. Wij hebben die zaak onderzocht en de fusie afgekeurd. Eén van hun argumenten was: het is beter voor de arbeidsvoorwaarden van ons personeel als we fuseren. Onze voorspelling: de zakelijke verzending van post – voor ondernemers dus – gaat 30 tot 40 procent duurder worden. Oftewel, een prijsverhoging voor ondernemers.' De politiek, zegt Snoep, heeft vervolgens ingegrepen en die fusie wél goedgekeurd. 'Omdat – ik chargeer even – de postbodes het beter zullen krijgen als beide bedrijven fuseren.' Oftewel: een herverdelingsvraagstuk, zegt Snoep. 'Het is prima dat ons oordeel daarmee 'overruled' wordt, want wij hebben puur gekeken naar marktoverwegingen, niet naar het morele vraagstuk of het eerlijk is dat ondernemers meer gaan betalen zodat de postbodes het beter krijgen.'
Maar u wilt toch ook niet dat de één na de andere ondernemer omvalt?
'Zo'n vaart zal dat niet lopen. In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw was IBM de grote boosdoener. In de jaren ’90 en ’00 was het Microsoft. Ondernemers hadden toen dezelfde klacht als nu over bedrijven als Amazon en Apple. Ze zijn te groot en ze leggen oneerlijke beperkingen op. Aan dat eerste konden de Europese en Amerikaanse mededingingsautoriteiten niet veel doen. Aan het tweede wel.'
'Omdat Microsoft Windows Media Player standaard toevoegde aan Windows, en andere concurrenten zo buitensloot, kreeg het van de Europese Commissie een flinke boete opgelegd. Er wordt dus wel gehandhaafd, als bedrijven aantoonbaar oneerlijk concurreren.'
Is die situatie vergelijkbaar met die van nu, denkt u?
'Ik geloof dat er in de geschiedenis altijd heel grote bedrijven zijn geweest die een tijdlang een dominante rol spelen. Een rol waartegen andere ondernemers zich slecht kunnen verzetten. De publieke en politieke discussie is steeds dezelfde en het patroon dat ontstaat ook.'
'De overheid wordt gevraagd in te grijpen, soms gebeurt dat dan ook, en na een tijdje ontstaan er weer nieuwe partijen door technologische ontwikkelingen. Niet om het hiermee af te doen, want de marktproblemen die andere ondernemers ervaren door zulke grote, dominante bedrijven zijn serieus. Maar het is niet uniek voor deze tijd, wil ik maar zeggen.'
De tekst gaat verder na de foto