EU: 6 hardnekkige mythes ontkracht

Hoeveel pensioengeld krijgt de EU nu echt van ons? Is dat serieus 1.200 miljard euro? Waarom verzinnen ze in Brussel rare regeltjes over rechte bananen? En als Europese ambtenaren zo schofterig veel verdienen, waarom willen Scandinaviërs dan niet in Brussel werken? 6 tweets over de EU gefactcheckt. Dit artikel werd eerder gepubliceerd (in 2019) maar is nog steeds relevant.

 

#1 De EU kost ons alleen maar geld. Uhm:

wat kost de Europese Unie ons eigenlijk?

 

Nou, nou, dat Nederland financieel gezien in z’n eentje de complete EU draagt: dát is schromelijk overdreven. Ja, Nederland is nettobetaler. Dat betekent dat we als land meer betalen aan de EU dan dat we terugkrijgen in de vorm van subsidies en fondsen. Is dat een probleem?

‘Alleen bekijken wat je betaalt en dat vergelijken met de subsidies die je ontvangt, is een rare manier van denken’, zegt Harald Benink, hoogleraar Banking & Finance aan Tilburg University. ‘Juist door nieuwe lidstaten tot ontwikkeling te brengen, doe je een investering voor de langere termijn. Kijk naar Spanje en Portugal. Door die landen te stabiliseren, kreeg Nederland een hele nieuwe exportmarkt.’ Het Nederlandse bedrijfsleven – en daarmee Nederland – profiteert juist financieel van een groter en stabieler Europa, aldus Benink. En dat we de grootste nettobetaler van Europa zijn, dat is niet waar: Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk betalen allemaal meer.

 

‘investeren in nieuwe lidstaten leverde Nederland een nieuwe exportmarkt op’

 

Even de cijfers op een rij: Nederland betaalde in 2017 3,4 miljard aan de EU en kreeg 2,4 miljard terug in de vorm van bijvoorbeeld landbouwsubsidies en geld voor onderzoek en ontwikkeling. Dat jaar kostte de EU ons dus 1 miljard. Maar daar komt bij dat de interne markt Nederland veel meer oplevert dan alleen subsidie uit Brussel. Econoom Mathijs Bouman berekende voor het FD dat Nederland zo’n 65 miljard per jaar armer zou zijn zónder interne markt. Zo bezien levert de EU Nederland veel meer op dan het ons kost. Om het nog maar niet te hebben over zaken als vrede en veiligheid.

 

#2 Regels? We worden ermee overladen door de EU. Serieus?

Wat bepaalt de Europese Unie voor lidstaten?

 

Gekke regeltjes die vanuit Europa verzonnen zouden zijn om ondernemers te pesten. Over hoe krom of recht bananen mogen zijn, bijvoorbeeld. De Europese Commissie heeft er zelfs een speciale webpagina voor aangemaakt: Euromyths. En de lijst is eindeloos. De bron van veruit de meeste? Britse tabloidkranten. ‘Er is nooit gezegd dat bananen een bepaalde lengte of kromming moeten hebben, alleen dat bananen in bepaalde klassen ingedeeld moeten worden, zodat snoeiafval niet gesubsidieerd wordt én handel makkelijker is’, zegt Gijs Jan Brandsma, universitair docent Europees Bestuur aan de Universiteit Utrecht. ‘Willen we een Europese vrije markt waarop ondernemers vrijuit kunnen handelen, dan moeten we eenduidige afspraken maken over producten. Maar vervolgens zie je dat volstrekt normale eisen een eigen leven gaan leiden.’

 

‘die ‘eisen’ over kromme bananen: dat is echt een eigen leven gaan leiden’

 

Feit blijft dat alle producten in heel Europa aan dezelfde eisen moeten voldoen. En ja, dat kan weleens raar overkomen. Regels zorgen voor een vrije markt, en daar varen uiteindelijk zowel ondernemers als consumenten goed bij. En hoe zit het dan met de vermeende regelzucht van Europa? Ook dat valt toch mee. Brandsma becijferde dat het aantal wetten vanuit Europa al jaren daalt. En, zegt hij, vaak zijn het toch de lidstaten zélf die iets prioriteren en Europees willen regelen. ‘Het roulerende Europese voorzitterschap is daar het ideale moment voor.’

 

#3 Europa heeft veel teveel ambtenaren. Maar…

…hoeveel ambtenaren heeft Europa eigenlijk?

Tja, wat is teveel. Iedere ambtenaar is er één teveel, zullen sommige twitteraars dan meteen terugkaatsten. Zo ben je snel uitgepraat. Als je alle EU-ambtenaren bij elkaar veegt (alle EU-instituten zoals de Europese Commissie, het europarlement, Europese Hof van Justitie) kom je op uit op iets meer dan 43.000 mensen. Ter vergelijking: alle Nederlandse gemeenten bij elkaar komen op zo’n 157.000 ambtenaren.

‘De afdelingen met Europese ambtenaren zijn relatief klein’, zegt universitair docent Gijs Jan Brandsma. ‘Zeker als je bedenkt dat ze 28 beleidsdossiers moeten coördineren. Om toch voldoende staf te hebben, leent de Commissie vaak staf in van de lidstaten. Een win-winsituatie: die kunnen internationale ervaring opdoen en de Commissie heeft zo voldoende mensen.’ Op de groei van het ambtenarenapparaat zit overigens een stop. Er komen alleen banen bij als er elders fte’s afgaan.

 

#4 Europa is ondemocratisch. Klopt dat?

Hoe zit de Europese Unie bestuurlijk in elkaar?

Welnee. In elk geval niet ondemocratischer dan Nederland of België of Engeland. Het klopt dat de burger niet kiest voor de Europese Commissie. Maar wel voor het Europees Parlement. En die democratisch gekozen mensen kiezen de Commissie. Een beetje zoals in Nederland de Eerste Kamer wordt gekozen. Verder is er de Europese Raad. Daarin zitten de gekózen regeringsleiders van de lidstaten. De derde pijler van besluitvorming, de Raad van Ministers bestaat uit, u raadt het al, de vakministers van de lidstaten, die ook na een democratisch proces aan hun baan zijn gekomen. Brussel lijkt dus ver weg, maar er is weldegelijk aan alle kanten gekozen. En zeg eens eerlijk, willen we écht verkiezingen voor een ‘Europese regering’ of vinden we het stiekem wel goed zo?

 

‘we zitten zelf aan tafel hè als brussel iets besluit’

 

 

Bovendien, zegt hoogleraar Harald Benink, álle landen zitten aan tafel en praten mee. ‘Het beeld dat besluiten in de EU niet democratisch worden genomen, wordt ook gevoed door politici die in eigen land verkondigen dat ‘Brussel’ iets heeft besloten. Dat is natuurlijk onzin, want ze zitten zelf aan tafel.’ Het zou erg helpen als Nederlandse leiders zélf uitleggen hoe Europa werkt en hoe belangrijk Europa voor ons is. ‘Leg nou uit dat we die interne markt nodig hebben voor onze economie en hoeveel we verdienen met export. Als je nu roept dat Europa ondemocratisch is, ga je ook geen steun krijgen om cruciale zaken zoals het klimaat of veiligheid Europees te regelen.’

 

#5 Miljarden aan pensioengeld zijn overgeheveld naar Brussel. Zou het:

gaat er echt Nederlands pensioengeld naar Brussel?

 

12 miljard, 300 miljard, 1.200 miljard. De hoeveelheid pensioengeld die ‘Brussel’ van ‘ons’ heeft ‘gepikt’ kan per twitterreactie fantastisch oplopen. De Europese ambtenarij staat er waarschijnlijk verbaasd bij te kijken. Het budget voor de EU is dit jaar 165 miljard euro, met 1.200 miljard kunnen ze zeven jaar vooruit. Maar is het waar?

 

1200 miljard euro van ons naar de eu? dat mocht brussel willen

 

Nee, er is geen euro pensioengeld de Europese pot in gesluisd. Dat kan ook niet, want de staat gaat in Nederland niet over de pensioenfondsen. Er is wél een Europese richtlijn voor bedrijfspensioenen. De richtlijn bepaalt aan welke minimumvoorwaarden pensioenfondsen in Europese lidstaten moeten voldoen. Deze gaan over de transparantie van de fondsen ten opzichte van hun aangeslotenen, de dekkingsgraad en het investeringsbeleid.

De richtlijn is bedoeld ter bescherming van de mensen die aangesloten zijn bij zo’n pensioen. De nationale centrale banken houden toezicht en zij moeten toestemming geven voordat een bedrijfspensioenfonds in andere lidstaten mag opereren. Hmm, transparantie en toezicht, schande.

 

#6 Het salaris van Europese ambtenaren is idioot hoog. Maar…

…wat verdienen ambtenaren van de Europese Unie dan?

 

Misschien is het wel te laag. ‘Als je kijkt naar de Europese ambtenarij, zul je zien dat er relatief weinig ambtenaren uit de Scandinavische landen werken’, zegt universitair docent Gijs Jan Brandsma. ‘Zij kunnen in eigen land meer verdienen. Je moet een believer zijn om in Brussel te willen werken.’ De salarissen zijn bij de start van de EU bewust relatief hoog gemaakt om ervoor te zorgen dat goede mensen geïnteresseerd zouden zijn om in Brussel te gaan werken. Om Europees ambtenaar te worden moet een toelatingsexamen (concours) gehaald worden. Van deelnemers slaagt circa 1 procent. De salarissen zijn rond de eeuwwisseling drastisch naar beneden bijgesteld.

 

‘scandinavische ambtenaren moeten wel een believer zijn om in brussel te willen werken’

 

Het maandsalaris van EU-beleidsambtenaren loopt van circa 4.300 euro bruto per maand tot maximaal 18.370 euro voor een directeur-generaal. Slechts 40 ambtenaren verdienen dit maximum. Daarnaast zijn er toeslagen, net als in Nederland, voor onder meer kinderen. Ook krijgen de ambtenaren een zogeheten ontheemdentoeslag en eenmaal per jaar een vergoeding om naar het land van herkomst te gaan. Er zijn geen toelages voor bijvoorbeeld autogebruik. Er is ook geen vakantiegeld of eindejaarsuitkering. Ongeveer 1,4 procent van het Europese bnp gaat naar het ambtenarenapparaat. De salarisschalen voor ‘gewone’ universitair opgeleide rijksambtenaren in Nederland lopen 2.600 tot 4.200 euro bruto per maand (schaal 10). Het Nederlandse maximum is 10.800 euro maand; voor een directeur-generaal van een ministerie bijvoorbeeld.

 

Dit artikel werd op 18 mei 2019 gepubliceerd en is opnieuw actueel.