Enquête Europese verkiezingen: Minder regels en een betere Interne Markt

24-04-2024

Maak werk van de grote problemen uit de geopolitiek en bemoei je minder met de details. Dat is de boodschap van Nederlandse ondernemers aan Brussel, in de traditionele Forum verkiezingsenquête in aanloop naar de Europese verkiezingen. Wie dat moet gaan regelen? Dat weet meer dan een derde van de stemmers nog niet.

Het waren mooie woorden waarmee Frans Timmermans zijn onderzoek aanbood naar proportionaliteit in beleid van de EU, toen hij als eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie in 2018 het woord richtte tot voorman Jean-Claude Juncker: ‘This is why this Commission has sought to be big on the big issues and small on the small ones.’ Zes jaar later echoot die oproep nog na onder ondernemers. Want in de lidstaten wordt steeds meer bindende regeldruk ervaren, terwijl Europa op het mondiale politieke niveau juist vaak uit elkaar wordt gespeeld, in een wereldeconomie waarin de unie tegelijkertijd opbokst tegen én verweven is met grootmachten China en de Verenigde Staten.

VVD nog steeds populair

Welke politieke partijen dat moeten gaan regelen volgens ondernemers? Opvallend is dat 36 procent dat nog niet zeker weet. Nogal een verschil met de enquête die Forum precies tien jaar geleden hield, toen wist maar 14 procent van de ondervraagden niet waar hun stem heen zou gaan. Dat maakt duidelijk dat er genoeg kansen zijn voor politieke partijen om zich hard te maken voor de dingen die ondernemers het meest belangrijk vinden. De populairste partij is nog steeds de VVD; een kwart van de ondernemers is van plan hierop te stemmen. Toch moet de partij ook veel inleveren, want meer dan de helft van de invullers geeft aan in 2019 op de VVD gestemd te hebben. De PVV is opgeklommen tot de tweede plek (zo’n 7 procent).

Infographic: Anoeska Kruithof

Te hoge regeldruk

Waar ondernemers het in elk geval zeker over eens zijn, is dat de regeldruk vanuit de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Europese Raad veel te hoog is. Dat vindt acht op de tien deelnemers aan het onderzoek. Ondernemers gaan dan ook in groten getale stemmen, geven ze aan: 83 procent zegt dat zeker te doen. Omdat ze het bij elke verkiezing belangrijk vinden om hun stemrecht uit te oefenen, zegt tweederde, een derde voegt toe dat de EU belangrijk is, net als Europese waarden (14 procent). Een kwart van de stemmers geeft bovendien aan dat EU-wetgeving van directe invloed is op hun bedrijf.

Over het onderzoekDe steekproef voor dit Forum-onderzoek is gewogen, daarbij is onder meer gekeken naar een goede verdeling tussen economische sectoren en ook naar het personeelsbestand. Zo deden 164 ondernemers mee die meer dan 250 personen in dienst hebben, ruim 500 bedrijven met 2-9 werknemers en iets meer dan 600 met een omvang van 10-49 werknemers. Aan het onderzoek, dat parallel aan de Nationale Peiling Ondernemersklimaat is afgenomen, deden tijdens het peilmoment in februari 1.654 ondernemers mee.

Eigen democratische besluitvorming verbeteren

De prioriteiten liggen voor grote bedrijven soms elders dan voor kleinere. Zo klinkt, niet geheel verrassend, de roep om te snoeien in de regeldruk iets vaker bij ondernemers met minder dan 250 werknemers dan bij de grotere bedrijven. Ook het belang van verduurzaming en aandacht voor geopolitiek worden vaker genoemd door grotere bedrijven. Opvallend is ook dat bijna een kwart van de deelnemers vindt dat de EU met zichzelf aan de slag moet, door het verbeteren van de eigen democratische besluitvorming. Deze roep klinkt het hardst bij de kleinere ondernemers.

Infographic: Anoeska Kruithof

Interne markt

Wat volgens maar liefst de helft van de ondervraagden het meest aandacht behoeft, is naast de regeldruk in het algemeen, het verschil in uitwerking van Europese regelgeving door afzonderlijke lidstaten. ‘In Spanje mag en kan van alles dat hier niet mag en daar is alles goedkoper. Hoe is dat dan één Europa’, vraagt een deelnemer zich hardop af. Een andere ondervraagde voegt toe: ‘Ik denk dat Europa zich vooral moet bezighouden met zaken die onze gezamenlijke buitengrenzen aangaan, en de interne markt. De rest even lekker met rust laten.’ Voor veel ondernemers is de interne markt dan ook van belang en er zijn genoeg ideeën over op welke vlakken die beter kan. Vooral vergunningverlening, fiscaliteit en toezicht en handhaving worden genoemd. Want om in heel Europa goed te kunnen ondernemen, is dat écht nodig, zegt ook een bouwondernemer die zich kritisch uitlaat over de interne markt: ‘Voor elk afzonderlijk land moet je iets anders gaan organiseren en regelen. Dat kost veel tijd en geld. Het is niet zo eenvoudig om onze diensten in heel Europa aan te bieden.’

Infographic: Anoeska Kruithof

Migratie

Migratie is ook hot topic voor veel ondernemers, net als bij de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen. Sommige ondernemers zouden graag zien dat er één asielbeleid wordt gevoerd in heel Europa en dat de EU investeert in het verbeteren van leef- en werkomgevingen in landen waar veel migranten vandaan komen. Ook arbeidsmigratie is een onderwerp waar ondernemers zich mee bezighouden, zeker nu de Nederlandse arbeidsmarkt zo krap is. ‘Aangezien het personeelstekort lijkt te blijven, is een goed migratiebeleid van essentieel belang’, zegt er een. Een ander merkt op dat we migratie nodig hebben ‘om druk op onze arbeidsmarkt te verlichten. Geef ook vluchtelingen de mogelijkheid om te gaan werken!’

Geopolitiek en defensie

De Europese Commissie kan zich beter richten op de grote geopolitieke problemen dan alles dichtregelen, is een onderstroming die uit de reacties op meerdere vragen en stellingen blijkt. Dat uit zich onder meer in de grote steun die gezamenlijk defensiebeleid krijgt van ondernemers. ‘Hoewel een nationale krijgsmacht mijn voorkeur heeft, is samenwerking (zoals bij de inkoop van materieel) zinvol’, reageert een deelnemer aan het onderzoek. Hij is niet de enige: bijna de helft van de geënquêteerden (45 procent) pleit voor gemeenschappelijk defensiebeleid. Niet om oorlog te voeren, maar – in de woorden van een van de deelnemers aan de enquête – om ‘onafhankelijk te worden van niet-democratische landen en regio’s. Onze perceptie van geopolitieke verhoudingen moet herzien worden, we moeten af van het idee dat we met iedereen vriendjes moeten en kunnen zijn.’ Een andere ondernemer merkt op dat ‘veel meer EU keihard nodig is om op te kunnen tegen Poetin, Xi en Trump’ en dat ‘Europa een eenheid moet vormen tegen andere grootmachten in de wereld.’ We zijn anders te afhankelijk van bijvoorbeeld de VS op het gebied van defensie, en van bijvoorbeeld Aziatische landen op het gebied van ‘chips en andere technologie’, zegt een ondernemer. Onafhankelijker worden is niet alleen noodzakelijk voor onze veiligheid, maar ook voor het economisch veerkrachtig houden van de EU, vult een ander aan. ‘Door zoveel verschillende beleidsregels en het niet eenduidig als blok optreden, verslechteren we onze eigen concurrentiepositie en verliezen we onze eigen productiecapaciteit. Als men op de huidige voet doorgaat is de handelsbalans straks zwaar negatief.’

Opvallend is wat dat betreft dat ondernemers niet alleen willen dat Europa als één blok optreedt naar de rest van de wereld, maar ze willen óók graag een gezamenlijk beleid op het gebied van klimaat en energie (‘de energietransitie is van belang voor iedereen’), zegt ongeveer de helft van de geënquêteerden. Net als op het gebied van belastingen, productregelgeving en natuur en milieu, zegt ongeveer een kwart. Kortom, er is werk aan de winkel voor de Europese Unie.