Derde corona-enquête: branches tussen hoop en vrees

De coronacrisis slaat nog altijd ongenadig hard toe in veel branches. En dan moet voor sommigen de grootste klap nog komen. Maar heel, heel voorzichtig gloort er ook weer iets van hoop. Dat valt op te maken uit de derde enquête onder de leden van VNO-NCW en MKB-Nederland. Grootste uitdaging: hoe investeren we onszelf uit de crisis?

Eind maart zag de overgrote meerderheid van alle branchedirecteuren het nog zeer somber in. ‘Verwacht u dat uw branche de komende drie maanden last zal hebben van de gevolgen van de coronacrisis?’, was de vraag. Daarop antwoordde bijna 80 procent met ‘ja, veel last’. Van de horeca tot de dierenpensions, en van de recreatiesector tot de sierteelt: iedereen hield zijn hart vast.

Bedrijfsleven over de hele linie getroffen door coronacrisis, was de kop eind maart boven het artikel over de eerste enquête. Lees hier het hele verhaal

Eind april was dit percentage teruggelopen naar 64 procent en op dit moment stelt 50 procent nog ‘veel last’ te verwachten. Het percentage branches dat weinig tot geen effecten ondervindt is in dezelfde periode opgelopen van 4 naar 12 procent. Bijna 20 procent van de ruim 100 branchedirecteuren die meededen aan de enquête, geeft dan ook aan dat de negatieve impact van de crisis op hun sector de afgelopen maand is afgenomen.

De enquête eind april maakte duidelijk dat een tweede noodpakket voor bedrijven hard nodig was. Klik hier voor het artikel

Dat is nog niet direct reden om de vlag uit te steken, want tegelijkertijd geeft 34 procent aan dat de negatieve impact de afgelopen maand juist is toégenomen. En 93 procent denkt dat de coronacrisis en lockdown een negatief effect op de bedrijfsvoering zullen blijven houden op middellange termijn.

Een gemengd beeld dus. Waarbij soms de een zijn dood de ander zijn brood is. Zo stelt de zonweringsbranche (Romazo) zelfs voordeel te hebben van de coronacrisis. ‘Omdat veel mensen thuiszitten en merken dat hun huis overdag erg opwarmt en dan zonwering aanschaffen.’ Ook merken ze dat veel Nederlanders hun woning willen verfraaien met een terrasoverkapping of een tuinkamer.

Gemengd beeld

De Nederlandse Brood- en banketbakkers Ondernemersvereniging (NBOV): ‘Het beeld is dat de consumptie van brood en banket gewoon doorloopt, soms zelfs beter is. Die omzetstijging maakt echter niet in elk bedrijf de weggevallen omzet goed. De meeste bakkers leveren ook een behoorlijk percentage aan de horeca en cateraars.’ De NBOV verwacht dat door het opstarten van de horeca een deel van de weggevallen omzet weer op gang komt.

‘als er geen versoepeling komt, zullen veel bedrijven voor september niet meer bestaan’

Ondertussen is de evenementensector de wanhoop nabij. De doodsteek is volgens de branchevereniging van Nederlandse Tentenverhuurbedrijven dat er door de overheid over gesproken wordt dat evenementen pas weer mogen plaatsvinden als er een vaccin beschikbaar is. ‘Als de noodwet wordt aangenomen en er geen versoepeling komt, zullen veel bedrijven al voor september niet meer kunnen voortbestaan.’

De Federatie Textielbeheer Nederland, die wasserijen, linnenverhuurders en leveranciers van textiel, wasmiddelen en apparatuur verenigt, vraagt dringend om meer aandacht voor toeleverende branches zoals zijzelf. ‘Afspraken zouden moeten aansluiten op die voor de primaire branches.’

Ondertussen lijkt de acute nood als het gaat om financieringsbehoefte en financieringsverplichtingen voor veel sectoren te zijn afgenomen. Nog slechts 19 procent ziet dat bedrijven in hun branche niet aan financieringsverplichtingen kunnen voldoen, tegen 33 procent vorige maand en 65 procent in maart. Ook geven minder branches aan dat ze problemen hebben met het ontvangen van betalingen op facturen: voor 31 procent is dit geen probleem meer. Dit was een maand geleden nog maar 13 procent.

Behoefte aan extra financiering

Toch geeft bijna de helft van alle branches aan dat er nog altijd behoefte is aan extra financiering om de gevolgen van de crisis het hoofd te bieden. Het aantal branches dat de toegang tot noodkredieten goed noemt, stijgt echter nauwelijks. Zo’n 30 procent spreekt van een goede toegang, de rest noemt dit beperkt of moeilijk.

Als het gaat om de omzet is de situatie in veel branches nog altijd bar en boos. Omzetgroei is alleen weggelegd voor een select gezelschap. Forse omzetdalingen van 40 tot 100 procent (!) teisteren nog altijd een derde van de branches. Als het gaat om de verwachtingen voor de komende drie maanden is het beeld ietsje gunstiger. De recente versoepelingen betekenen voor een aantal van de gesloten branches dat ze in elk geval weer iets van omzet kunnen verwachten.

De noodmaatregelen van het kabinet blijven daarom onontbeerlijk voor veel branches. Het gebruik stijgt dan ook licht. De NOW 2.0 voor de periode juli tot oktober wordt door 60 procent van de branches als passend gezien. Bij de eerste NOW-regeling was dit nog 53 procent. Voor veel branches is nog onduidelijk in hoeverre de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) hen uit de brand gaat helpen. 

Hoe dan ook zijn er nu meer branches die verwachten dat hun bedrijven het met de huidige steunmaatregelen nog even volhouden. Waar in april nog bijna 60 procent verwachtte het niet langer dan 3 maanden vol te houden, is dit nu gedaald tot 35 procent.

Of het beperkte herstel van de omzet genoeg zal blijken om bedrijven en banen te redden, is nog de vraag. Op dit moment ziet 19 procent een sterke afname van de werkgelegenheid in hun branche en 40 procent een beperkte afname. Voor het komende kwartaal zijn de cijfers iets gunstiger. Waar eind maart 40 procent van de branches nog een sterke afname van het aantal banen in hun sector voorzag voor de komende drie maanden, is dat nu nog ‘maar’ 19 procent. Bij 20 procent van de branches is het aantal faillissementen al toegenomen. Koninklijk Horeca Nederland meldt een toename van bijna 50 procent vergeleken met vorig jaar over de periode maart tot mei.

Laatste reserves

Anderen verwachten dat de grote klappen nog gaan komen. ‘Men teert op de laatste reserves en schuld-uitstel’, aldus de Vereniging exploitanten relaxbedrijven. Het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen (KVGO) ziet de zwakkere bedrijven nu al omvallen en verwacht een verdere stijging in de komende maanden. De Glastuinbouw Nederland voorziet dat in de sierteelt aan het einde van het jaar 10 tot 15 procent van de bedrijven niet meer zal bestaan. Veneca ziet ook op de nog langere termijn gevolgen. ‘De contractcateringsector zal, als gevolg van het blijvende effect van thuis werken en -leren, structureel krimpen.’

‘bedrijven teren op de laatste reserves en schuld-uitstel’

Modint vreest op termijn voor een kettingreactie die begint bij het omvallen van winkels in binnen- en buitenland. ‘Maar net zo belangrijk is dat veel bedrijven hun producten voor de zomer van 2021 niet op tijd kunnen produceren door uitstel van vraag en lockdowns in grote delen van de wereld. Om die reden verwachten veel bedrijven pas in 2021 de grootste problemen.’

Ook zorgelijk is de afname van investeringen door bedrijven. Niet onlogisch is dat vaak de eerste kostenpost die wegvalt. Voor het groeivermogen op de langere termijn heeft dat echter een grote impact. Nog altijd ziet meer dan de helft van de branches een grote tot heel grote terugloop van de voorgenomen investeringen. Eind maart was dit overigens nog bijna 80 procent.

Volgens de Federatie Textielbeheer Nederland is dit niet zo vreemd: ‘De branche kent als procesindustrie hoge vaste kosten. Dit heeft tot extreem hoge verliezen geleid in de afgelopen maanden en zal ook de rest van het jaar en volgend jaar zeker niet uit de rode cijfers komen. De investeringscapaciteit voor nieuwe projecten en marktontwikkeling wordt hiermee fors aangetast.’

‘Bedrijven hebben veel extra kosten, ook als ze omzet redelijk op peil weten te houden’, licht de Nederlandse Veiligheidsbranche toe: ‘Beveiliging werkt altijd al met kleine marges. Dat betekent nu interen en dus geen ruimte om te investeren.’

Investeringspakket

De hoop is daarom gevestigd op de overheid die met een pakket gaat komen dat Nederland moet stimuleren om zichzelf de crisis uit te investeren. Gevraagd naar wat belangrijke elementen in zo’n pakket moeten zijn, gaan de meeste stemmen naar het aanjagen van de consumptie. Bijna 50 procent noemt dit zeer belangrijk. Een aantal branches stelt een tijdelijke verlaging van de btw voor. Een ander idee is het uitdelen van vouchers van 1.000 euro aan consumenten om binnen 1 jaar te besteden.

‘nu interen betekent geen ruimte om te investeren’

Ook zeer belangrijk (32 procent) vinden branches het investeren in digitalisering en de energietransitie. Op de voet gevolgd door een fiscaal pakket gericht op investeringen (31 procent) en investeren in onderzoek en innovatie (30 procent). Ook investeringen in human capital en infrastructuur kunnen op brede steun rekenen. Het stimuleren van de woningmarkt staat wat lager op het wensenlijstje, al vindt nog steeds meer dan de helft dit belangrijk tot zeer belangrijk.

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.