Zet een koe op de wc, vang poep en plas apart op et voilà: ammoniakuitstoot voorkomen. Of nou ja, in elk geval enorm beperkt. Klinkt simpel, is 't ook, maar de overheid erkent het niet want dit is zo innovatief... Dat overkwam Henk Hanskamp. 'Dit motiveert natuurlijk niet.'
Boerenzoon Henk Hanskamp is uitvinder van producten voor melkkoeien. Maar stel je alsjeblieft geen vervallen schuurtje voor, waar een man met een gloeilampje op zijn hoofd koeienpo’s staat te boetseren. Hanskamp Innovation for Dairy is een hightech bedrijf met 19 mensen in dienst, die net als de oprichter melkkoeien 'gewoon ontzettend fascinerende dieren' vinden.
Ammoniakuitstoot kun je voorkomen
Fascinerend of niet, een koe plast en poept een eind weg en als die twee elkaar raken, ontstaat er ammoniak. Dat vervliegt en slaat, onder andere in natuurgebieden, neer als stikstof. Een reuze probleem levert dat op. Een veel simpelere oplossing, dacht Hanskamp al in 2016, is om die poep en plas gescheiden op te vangen zodat er in de eerste plaats ammoniakuitstoot wordt voorkomen. Maar hoe?
Soms is het een gevechtOndernemen: dat gaat niet altijd van een leien dakje. Verzin je iets nieuws dat de wereld of jouw sector een beetje beter maakt, loopt de wetgeving achter. Of ben je té idealistisch en werk je voor een appel en een ei in plaats van realistische bedragen. En dan kan ondernemen ineens een hele worsteling zijn. Daarover vertellen ondernemers in de nieuwe Forum-serie De worsteling. Vandaag deel 5 met Henk Hanskamp. Hij bedacht een koeientoilet om ammoniakuitstoot te voorkomen, maar voor de Nederlandse overheid is dat toch net een tikje te revolutionair. En wat er dan gebeurt...
Een koe is niet zindelijk te maken, riep iedereen. Je kunt haar niet leren plassen op een potje. Hanskamp: 'Als iedereen zoiets zegt, dan krijg ik de kriebels.' Hij zette een team van 8 man bij elkaar en na enkele jaren concludeerden zij: 'Klopt.' Een koe krijg je niet zindelijk. Maar... ze is wel een gewoontedier. Je kunt haar conditioneren en zo ontstond het koeientoilet. De koe wandelt om de twee uur het krachtvoerstation binnen voor haar brokken. Na het eten raakt het koeientoilet de plaszenuw en hangt als bakje onder de staart. Binnen enkele tellen klatert de plas in het toilet.
Nu wil je vast eens zien hoe zo'n koeientoilet werkt. Bekijk dit filmpje dan eens:
Koeienplas valt her te gebruiken
Het is een win-winsituatie. De plas is zonder de poep beter als kunstmestvervanger te gebruiken, waardoor de melkveehouder minder kunstmest hoeft te gebruiken, legt Hanskamp uit. 'En dat is fijn want de productie van kunstmest is enorm milieuvervuilend. Daarbij laat kunstmest de plant wel sneller groeien, maar het verbetert de bodem niet. Dat doet koeienurine wel. En de bodem bepaalt of de boer goed kan boeren.
'als iedereen zegt: kan niet, krijg ik juist de kriebels'
Er ontstaat nog steeds ammoniak. Een koe is immers niet zindelijk en zal daarom ook best eens ergens anders in de stal plassen. Maar het CowToilet reduceert 50 tot 60 procent van de stikstofuitstoot, schat Hanskamp in.
Certificering nodig maar lukt niet
Ja, dan is er dus een wc en wat heb je dan nodig? Precies: papier. Om precies te zijn: een certificaat (of eigenlijk: certificering) van de RVO, waarmee de boer kan aantonen dat hij met dit apparaat exact zoveel kilo ammoniakuitstoot reduceert. Op dit moment gebruiken boeren daarvoor speciale vloeren in de stal, die de plas en poep opvangen. Op die vloeren is het hele certificeringssysteem ingesteld. Een stalvloer reduceert de uitstoot van zo’n 13 kilo per koe tot 8 kilo. Dat is al bijna de norm van 7 kilo die over een paar jaar ingaat. Maar het kan beter.
‘Innovatieve bedrijven zijn sneller dan Den Haag’
Hanskamp: 'Met een koe die elk twee uur brokken krijgt en elk twee uur plast, komen wij uit op een reductie van 60 procent, naar 4,61 kilo ammoniak. En bij het uitrijden van de gescheiden poep en plas over het land reduceert de boer nog meer uitstoot.' Alleen kan die boer het niet bewijzen, want de regels gaan alleen over wat de vloer van de stal kan reduceren.
Natuurlijk heeft Hanskamp dit al aangekaart bij de RVO, de certificerende instantie, en bij diverse ministeries. Tevergeefs. 'Je ziet de ambtenaren wel tegen onmogelijkheden aan knallen. Ze begrijpen het wel, maar ze zijn niet bij machte om het aan te pakken.' Hanskamp sprak zelfs minister Carola Schouten erop aan. 'Die zei: 'Ja, die innovatieve bedrijven zijn veel sneller dan wij in Den Haag.' Dan denk ik: Kom, schiet dan op!'
11 procent minder stikstof = meer effect dan 100 op de snelweg
Nu is Hanskamp niet een man om met samengeknepen billen te blijven zitten tot iemand hem een papiertje aanreikt. In november begint hij met verkopen. 'Boeren vragen mij niet: ben je gecertificeerd want ik moet van de overheid mijn emissies reduceren. Ze vragen me: bereik je twee gescheiden afvalstromen, want ik wil de bodem verbeteren want dan heb ik betere producten. Toen we dat merkten ging de spanning er bij ons wat af. Hier zit een getal met 7 cijfers aan ontwikkelkosten in en 8 mensen zijn er 4 jaar mee bezig geweest. Wat is er mooier dan dat de markt zelf de waarde ervan inziet?'
'we willen heel graag eerlijk behandeld worden'
Maar ja, hoe groot is de markt mét certificering en hoe groot is de markt zónder? Gaat Hanskamp er tienduizend verkopen, of honderdduizend? Daarbij, zegt hij, 'wij voelen ons wel meer erkend als het op papier staat.'
Even voor alle duidelijkheid: zet alle koeien van Nederland op het CowToilet en je bereikt een stikstofreductie van 11 procent, meer dan honderd keer zoveel als werd bereikt door de maximum snelheid op de weg terug te brengen naar 100 kilometer per uur. Je zou denken dat daar wel een papiertje tegenover mag staan. Hanskamp: 'Dit motiveert een innovatief bedrijf natuurlijk niet. Wij zouden heel graag eerlijk behandeld worden.' Tot nu toe was dat blijkbaar teveel gevraagd.
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Verbeter de wereld, begin een bedrijfVeel ondernemers doen hun best om natuur en milieu zoveel mogelijk te ontlasten. Groene groeiers gaan een stapje verder. Zij willen met hun product of dienst een bijdrage leveren aan een betere, leefbare wereld. Maar ondernemen buiten de gebaande paden valt niet altijd mee. Het netwerk Groene Groeiers levert steun en kennis om hen verder te helpen. Ook groene groeier worden? Sluit je hier aan!
