12 MRT, 2019 • Interview

Agnes Jongerius: 'Nexit is geen oplossing, uitwassen aanpakken wel'

Voor PvdA-europarlementariër Agnes Jongerius is het duidelijk: Europa moet bescherming bieden. Óf het zal het laatste beetje draagvlak verliezen. ‘Ik sta met open mond te kijken naar wat er in Engeland gebeurt.’

MKB-voorzitter Jacco Vonhof zei onlangs in het FD: ‘Werkgevers moeten werknemers en arbeidsmigranten gelijk belonen en dat moet goed gehandhaafd worden. Anders breekt uiteindelijk de pleuris uit’. Mee eens?

‘Ja. Het is duidelijk dat een deel van de onvrede over de Europese samenwerking ontstaat doordat gewone mensen vol in de wind staan van de mondiale concurrentie, terwijl ze zien dat de banken ondertussen wél beschermd worden.’

Wat betekent Europa voor jou?Eind mei (de 23ste om precies te zijn) is het weer zover. Dan gaan we naar de stembus om een nieuw Europees Parlement te kiezen. Maar wie zijn onze (kandidaat) europarlementariërs eigenlijk? En hoe denken ze over migratie, werken in Europa, de euro, energie en de macht van China? Forum spreekt de komende maanden 7 (kandidaat-)europarlementariërs, telkens over één thema. Vandaag PvdA-europarlementariër Agnes Jongerius over de arbeidsmarkt en arbeidsmigratie. Ook in deze serie: VVD-kandidaat Malik Azmani over migratie en veiligheiden CDA-kandidaat Esther de Lange over de economie en de euro.

Is die pleuris al uitgebroken in Europa?

‘De Europese samenwerking is begonnen vanuit het idee van vrede en veiligheid. Maar óók vanuit de gedachte dat iedereen een stuk van de koek zou krijgen van die ene Europese economie. Maar die sociale convergentie zoals ze dat zo mooi noemen, blijkt een sprookje. Je ziet dat er lidstaten achterblijven. Dat geeft spanningen en dat uit zich in gele hesjes en bijvoorbeeld de Brexit.’

Hoe gaan we dat merken bij de Europese verkiezingen?

‘Ik hóóp dat we duidelijk kunnen maken dat we deze kritiek gehoord hebben en serieus nemen. Daarom ben ik de afgelopen jaren ook zeer druk geweest met gelijk loon voor gelijk werk als het gaat om arbeidsmigranten. Door aanpassingen van de detacheringsrichtlijn is het minimumloon niet meer het toetspunt. Gelijk loon betekent nu het cao-loon. En de praktijk dat een bedrijf ook nog eens vele honderden euro’s van het loon inhoudt voor een schamel onderdak en transport is ook afgelopen. Die kosten zijn voortaan gewoon voor rekening van de werkgever.’

‘Misschien werken de Brexit en de gele hesjes als een wake up call’

‘No thanks to Business Europe trouwens. De Europese werkgevers hadden als standpunt ‘wij zijn tegen deze herziening, dus we denken er ook niet over mee’. Hetzelfde geldt voor het tweede punt dat bereikt is: de oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit die grensoverschrijdend kan gaan controleren.’

Ziet u inmiddels een kentering in het denken bij werkgevers?

‘Ik denk dat werkgeversorganisaties nog aan het bijkomen zijn van de gedachte dat iets tóch gebeurt, ook als zij het niet willen. Dat zijn ze niet gewend: er is de afgelopen tien jaar nauwelijks sociale wetgeving bijgekomen in Europa. Maar misschien werken de Brexit en de gele hesjes als een wake up call. Voor mij is het altijd duidelijk geweest dat als Europa geen bescherming biedt, het samenwerkingsproject onder druk komt. Als je zien dat vooral lobbyisten en bankiers een goede entree hebben in Brussel, dan is het ook niet zo gek als mensen het niet meer zien zitten. En ik zal niet beginnen over een vaasje, maar de Europese samenwerking is mij wel dierbaar.’

Hoe groot is het risico dat het Europese project kapot gaat?

‘Nou, ik sta natuurlijk net als iedereen met open mond te kijken naar wat er in Engeland gebeurt. Hoe een referendum dat bedoeld was om een probleem binnen de Conservatieve Partij op te lossen zó kon ontsporen. Als je nu toch ziet wat voor rómmel ze ervan maken. En de aanstichters van de ellende hebben natuurlijk allang hun schaapjes op het droge of hebben er zelfs aan verdiend. Maar juist de gewone mensen gaan er nu een heel hoge rekening voor betalen. En dan hebben we hier in Nederland ook nog mensen die roepen dat een Nexit een goed idee is.’

Wie is Agnes Jongerius?Agnes Jongerius (in 1960 geboren in De Meern) begon haar carrière bij de Vervoersbond FNV. Als regiobestuurder hield ze zich daar bezig met de binnenscheepvaart en het beroepsgoederenvervoer. In 2001 werd ze vice-voorzitter van de FNV en in 2005 volgde ze Lodewijk de Waal op als eerste vrouwelijke voorzitter van de FNV. In 2014 werd Agnes Jongerius namens de Partij van de Arbeid gekozen tot lid van het Europees Parlement. Bij de komende Europese Verkiezingen staat Jongerius tweede op de lijst, na Frans Timmermans.

Maar een partij als Forum voor Democratie zou zomaar groter kunnen worden dan de PvdA.

‘Natuurlijk zullen we voor elke stem moeten knokken, maar we kunnen laten zien dat we wel degelijk wat veranderd hebben. En die strijd gaat door: Nederland heeft inmiddels de meest flexibele arbeidsmarkt van Europa en dat leidt tot onzekerheid. De Nexit is daarvoor zeker geen oplossing, maar het aanpakken van de uitwassen wel.’

Hoe moeten landen meer naar elkaar groeien op sociaal gebied?

‘We zullen moeten investeren. In infrastructuur, in nieuwe banen. Zodat die goed opgeleide, gemotiveerde jongere gewoon in de eigen regio aan het werk kan. Het zou ook helpen als de Europese Commissie niet alleen zou sturen op het begrotingstekort van lidstaten, maar ook op sociale normen. Dat er ook gekeken wordt of een land investeert in goed onderwijs of in sociale huisvesting bijvoorbeeld. En voor een deel zullen we het moeten regelen via regels en richtlijnen.’

‘Het vrij verkeer van personen is een werknemersrecht dat je je toch niet af laat pakken!’

Ondernemers zullen zeggen: niet nóg meer regeltjes, ga eerst maar eens handhaven.

‘En daar heb ik ook begrip voor. Daarom is die Europese Arbeidsautoriteit ook zo belangrijk. Want het gaat nu niet goed, dat geven de inspecties zelf ook toe.’

Wilt u eigenlijk niet gewoon de arbeidsmobiliteit inperken?

‘Zeker niet. Het vrij verkeer van werknemers is een groot goed. Het is een fundamentele vrijheid die ik te vuur en te zwaard zal verdedigen. Als werknemer moet je de keuze hebben om elders je boterham te verdienen. Gelijk loon voor gelijk werk is daarbij een belangrijke stap, maar er moeten nog een paar dingen veranderen. Ik vind dat kwetsbare zelfstandigen samen moeten kunnen opkomen voor eerlijke tarieven. Daarvoor moet het mededingingsrecht worden aangepast. En het premie-shoppen moet afgelopen zijn. Laat een arbeidsmigrant maar een bedrag ter hoogte van de premies van Nederlandse werknemers betalen en daarmee rechten opbouwen in zijn of haar thuisland.’