Het ‘vriendschapsverdrag’ van de EU met Oekraïne is ondemocratisch en gevaarlijk. Dat betogen tegenstanders onder aanvoering van protestgroep GeenPeil. Zij vrezen dat het land zo de EU in wordt geloodst. Bovendien zouden de spanningen met Rusland oplopen en het kost de EU ook nog eens handenvol geld. Maar klopt dat eigenlijk wel?
Waar is het associatieverdrag eigenlijk goed voor?
Het heet officieel de goedkeuringswet voor het associatieverdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie. Twee jaar geleden werd het verdrag al door Oekraïne en de meeste EU-lidstaten ondertekend. Alleen de handtekeningen van België en Nederland ontbreken nog.
De EU en Oekraïne gaan samenwerken en economisch beleid en wetten en regels op elkaar afstemmen. Oekraïne gaat daarbij haar beleid en wetgeving afstemmen op de Europese Unie. De EU heeft daarvoor politieke en financiële steun toegezegd, toegang tot kennis en een voorkeurstoegang tot de Europese markt. De gedachte is dat hervormingen het land ontwikkelen en stabieler maken, wat de handel ook ten goede komt. De EU heeft dergelijke overeenkomsten ook met onder andere Israël, Libanon, Zuid-Afrika en Mexico.
Waarom een referendum?
Sinds 1 juni kan in Nederland een referendum aangevraagd worden voor bijna alle wetten. Uitzondering zijn onder andere de begroting en het budget voor het koningshuis. Om een referendum te houden moeten minimaal driehonderdduizend ‘verzoeken’ daartoe worden ingediend. Die verzamelde GeenPeil in 2015 en op 6 april dit jaar wordt daarom een raadgevend referendum gehouden over het Associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne. GeenPeil is de handtekeningenactie voor een referendum gestart met het weblog GeenStijl (het weblog dat zichzelf ‘Tendentieus, ongefundeerd en nodeloos kwetsend’ noemt), de eurosceptische referendum-propagandisten Burgercomité-EU en het Forum voor Democratie. En claimt onder meer:
1. Oekraïne wordt lid van de EU
Dat klopt niet. Met Mexico bijvoorbeeld is zo’n zelfde associatieverdrag gesloten als nu op de plank ligt voor Oekraïne. Toch gaat niemand er vanuit dat het verdrag het begin is van de Mexicaanse toetreding tot de EU. Hetzelfde geldt voor Zuid-Afrika en China. Weblog GeenStijl citeert als ‘bewijs’ voor die stelling de Oekraïense premier Yatsenyuk: ‘There is no doubt that Ukraine will become a member of the European Union’. De Oekraïners willen misschien graag lid worden, maar met het associatieverdrag worden ze het zeker niet. Daarvoor moeten ze aan een hele lange reeks voorwaarden voldoen. Hoewel er wordt gesproken over economische samenwerking en afstemmen van regelgeving, staat nergens dat er een voornemen is tot toetreding tot de EU. Dat stond indertijd wel expliciet in de Stabilisatie- en Associatieovereenkomsten die gesloten zijn met onder andere Albanië, Kroatië en Servië.