Het is zijn allerlaatste kans: Jean-Claude Juncker gaat zijn finale maanden in als voorzitter van de Europese Commissie. In zijn 'State of the Union'-speech voor het Europees Parlement ontvouwt hij zijn laatste plannen én geeft hij alvast een boodschap af richting de Europese verkiezingen. Maar wat zegt hij nou precies? En wat zit daar achter?
'At times, history moves forward only haltingly but it is always quick to pass us by. Such is the fate of a Commission with just a five year mandate to make a real difference.' Zo begon Jean-Claude Juncker deze week zijn State of the Union. Het is alweer bijna voorbij, zegt hij hier – in 2019 zijn er immers verkiezingen voor het Europees Parlement én wordt er een nieuwe Europese Commissie benoemd – en wat is de tijd eigenlijk kort geweest.
Hij heeft het over de Commissie als 'merely a chapter, a brief moment in the long history of the European Union' en lijkt zich daarmee alvast in te dekken voor het testament dat hij gaat afleggen in zijn laatste State of the Union. Maar nee, zegt hij meteen daarna, onze inspanningen gaan onverminderd door om deze 'imperfecte Unie elke dag een beetje meer perfect te maken'.
Wie is Jean-Claude Juncker?Jean-Claude Juncker is sinds november 2014 voorzitter van de Europese Commissie en daarmee de hoogste functionaris in Europa. Daarvoor was hij van 1995 tot 2013 premier van Luxemburg namens de Christelijk Sociale Volkspartij.
Dat hij de handdoek nog niet in de ring gooit, is begrijpelijk. De Commissie mag dan de komende maanden niet meer met nieuwe initiatieven komen, er zit nog wel heel veel in de pijplijn. 'Modesty and hard work' staat op de agenda voor de komende maanden. Wat Juncker bedoelt: 'Wij bij de Europese Commissie zijn de onvermoeibare werkpaarden. Het is aan de politieke leiders van de lidstaten om de besluiten te nemen als ze in de Raad bijeenkomen. Besluiteloosheid ligt vaak meer aan hen dan aan mijn Commissie.'
In werkelijkheid reiken Junckers ambities natuurlijk wel een stukje verder dan het werkpaard zijn. Hij wil immers een ‘politieke’ Commissie zijn. Welke steken onder water deelde hij daarom uit? Waarvoor waarschuwt hij de kiezer? En: wat betekent dit voor ondernemers?
Autonomie
'If Europe were to unite all the political, economic and military might of its nations, its role in the world could be strengthened. We will always be a global payer but it is time we started being a global player too.'
Het is niet voor niets de titel van Junckers speech: The hour of European sovereignty. Het is nu of nooit om te bepalen of we nog een rol willen spelen op wereldtoneel, zegt hij hier. De tijd van nationale soevereiniteit is voorbij: alleen een verenigd Europa kan een vuist maken. En dat is dus meer dan alleen de rekening oppakken.
is europa alleen een global payer of ook een global player?
Juncker uit hier geen loos dreigement. De ontwikkelingen in de VS en China gaan razendsnel en dreigen Europa definitief van haar autonomie te beroven als het gaat om technologie, energie en handel. 'Europe must be an active player, an architect of tomorrow's world', zegt Juncker daarover. Tegelijkertijd waarschuwt hij meerdere keren voor 'unchecked nationalism [that] is riddled with both poison and deceit.' Kijk uit waarvoor je kiest, en vóór het te laat is, houdt hij de burger voor. Willen jullie echt alles wat bereikt is binnen Europa op het spel zetten? Zijn grote zorg lijkt daarbij te zijn dat extreemrechtse nationalisten straks zoveel zetels winnen in het Europees Parlement dat er nauwelijks nog constructieve meerderheden te vormen zijn door de meer gematigde partijen.
Defensie
'In today’s world, Europe can no longer be certain that words given yesterday can still be counted on today. That old alliances may not look the same tomorrow.'
Het is geen nieuw punt dat Juncker hier maakt en hij verwijst hier uiteraard naar de opstelling van president Trump die met regelmaat vraagtekens zet bij de noodzaak van de NAVO. Maar Juncker zag het zelfs al eerder zegt hij hier: 'This is why – despite great resistance at the time – I reignited the idea of a Europe of Defence as early as 2014'. Het lijkt een beetje kinderachtig om achteraf zijn gelijk te halen, maar ook hier heeft Juncker wel een punt. Het is niet de eerste keer dat de Commissie jaren voorop loopt in haar analyses en voorstellen, die vervolgens sneuvelen omdat de geesten in de lidstaten er nog niet rijp voor zijn. Hoe dan ook kondigt hij aan 'de komende maanden dag en nacht te werken aan het volledig operationeel maken van het Europese Defensie Fonds', een groot r&d-fonds op defensieterrein waar de komende jaren veel geld bij moet komen. De gedachte die hier ongetwijfeld achter zit, is dat Europa uiteindelijk niet meer dan een vazalstaat zal blijken te zijn als we al onze defensietechnologie moeten inkopen bij bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Aan het eind van zijn speech heeft Juncker het zelfs over het vertwintigvoudigen van de uitgaven aan defensie binnen het budget van de Europese Commissie.
Migratie
'The Commission is today proposing to further strengthen the European Border and Coast Guard to better protect our external borders with an additional 10.000 European border guards by 2020.'
In de aanloop naar de verkiezingen kon het onderwerp migratie uiteraard niet ontbreken in Junckers toespraak. Juncker komt hier met een concreet voorstel dat overigens niet nieuw en bovendien omstreden is in een aantal lidstaten. Uiteraard heeft hij gelijk dat het zonder goede grensbewaking onmogelijk zal blijken om de migratie onder controle te krijgen.
10.000 europese bewakers aan de grens, maar is dat genoeg?
Alleen grensbewaking is echter niet genoeg. Juncker komt daarom met plannen om te zorgen voor meer welvaart en banen in Afrika zelf. Niet in de vorm van een traditionele hulprelatie maar in de vorm van een partnerschap. Die 'Alliance' moet binnen vijf jaar 10 miljoen banen creëren in Afrika. Ook moet er 44 miljard aan publieke en private investeringen worden gemobiliseerd. En hij wil een continent-to-continent vrijhandelszone scheppen.
Tegelijkertijd probeert Juncker balans in het migratiedebat te brengen door lidstaten erop te wijzen dat Europa niet zonder goed geschoolde migranten zal kunnen. 'I would also like to remind Member States again of the need to open legal pathways to the Union.' De Commissie stuurt hier aan op een systeem waarbij mensen op basis van hun kwalificaties kunnen worden toegelaten.
Brexit
'If you leave the Union, you are of course no longer part of our single market, and certainly not only in the parts of it you choose.'
Net als vorig jaar sprak Juncker weer duidelijke taal richting de Britten. Eat your cake and have it, gaat niet gebeuren, zegt hij hier. Toch leek hij ook verzoenende taal te spreken: 'We agree with the statement made in Chequers that the starting point for such a partnership should be a free trade area between the United Kingdom and the European Union.' Een vilein zinnetje aangezien dit plan van premier May eigenlijk uitgaat van een interne markt voor goederen met volledig vrije toegang en niet van een free trade zone. Maar dat gaat niet gebeuren, zo waarschuwt Junker hier tussen de regels door.
Meer weten? Lees hier de complete speech van Juncker. Of bekijk 'm hier:
