Hoe maken we onze overheid weer excellent? Keep it simple

28-05-2021

‘De Nederlandse overheid heeft deze eeuw nog niets substantieels tot stand gebracht’, stelt topambtenaar Bernard ter Haar. In een blog somt Ter Haar het op: de kinderopvangtoeslagaffaire, de trage start van de vaccinatiecampagne, de slechte score als het gaat om duurzame energie, het enorme tekort aan betaalbare woningen, het achterstallig onderhoud aan bruggen en wegen en het Nederlandse onderwijs dat omlaag duikelt in internationale vergelijkingen. Het is allemaal niet best.

 

Belang bij effiënte overheid

Hij is niet de enige die de stormbal hijst. Arno Visser, voorzitter van de Algemene Rekenkamer stelde onlangs: ‘het zelfbeeld van Nederland als een land met een goed georganiseerde en efficiënte overheid klopt niet meer’. Voor het bedrijfsleven is dat ronduit slecht nieuws. Dat heeft een groot belang bij een betrouwbare, degelijke en efficiënte overheid. Het is daarom één van de cruciale onderdelen van ons vestigingsklimaat. 

 

Overheid is overbelast

Het probleem (en de oplossing) zit hem niet in een gebrek aan geld voor de collectieve sector. De totale belastingdruk bevindt zich al op een recordhoogte. De achterliggende oorzaken zijn vooral dat de samenleving veel complexer is geworden en dat wij teveel van de overheid verwachten. Waar vooruitstrevende burgers en ondernemers een eeuw geleden hun verantwoordelijkheid pakten voor huisvesting en armoedebestrijding, hebben we dat met de komst van de verzorgingsstaat bij de overheid geparkeerd. Zo zijn we er aan gewend geraakt de overheid exclusief verantwoordelijk te maken voor maatschappelijke vraagstukken. Het gevolg is dat de overheid is overbelast (zie ook onze visie). Daarnaast is wetgeving te complex geworden en is er weinig oog voor de uitvoering van beleid.

 

Beter uitvoerbare regelgeving

Wat eraan te doen, vraagt dus vooral om realistische verwachtingen over wat de overheid kan én beter uitvoerbare regelgeving, zoals een eenvoudiger belastingstelsel en sociale zekerheid. ‘Keep it simple’, is niet voor niets een aanbeveling van zowel Ter Haar als Visser. Dat geldt voor wetgeving maar ook voor de voortdurende aanpassingen onder druk van de politiek. Hoe fijn zou zijn als het kabinet zich jaarlijks in een flinterdun Belastingplan beperkt tot aanpassen van belastingtarieven. In plaats van continu nieuwe regelingen, aftrekmogelijkheden of aanpassingen door te voeren. Veel ondernemers zouden er dankbaar voor zijn. En heel wat mensen bij de Belastingdienst ook. Eindelijk een betrouwbare overheid en minder administratieve lasten.

 

Wees realistisch 

Het kan ook anders, zo bleek met de steunpakketten die vorig jaar met stoom en kokend water tot stand zijn gebracht. De Coronaregelingen werden zo eenvoudig mogelijk vormgegeven en overheidsinstanties bleken vervolgens in staat om in mum van tijd voorschotten over te maken. Het kán dus wel. Laat het een inspiratie zijn voor de formerende partijen: maak het simpel én wees realistisch over wat de overheid kan doen!

 

Anthony Stigter, beleidssecretaris arbeidsmarkt en gezondheidszorg