Nieuw kabinet: kom snel met plan voor besteding EU Herstelfonds

COVID-19 is in de eerste plaats een gezondheidscrisis. Maar ook de economische schade is ongekend. Om deze schade te beperken en te herstellen, heeft de Europese Unie (EU) een Recovery and Resilience Facility (RRF) van € 750 miljard in het leven geroepen. Vorige week maakte de Europese Commissie de plannen hieromtrent compleet. De totale ontvangst voor Nederland uit het RRF bedraagt zo’n € 5,6 miljard; Nederland gaat jaarlijks € 780 miljoen bijdragen aan het RRF.

 

Dit geld kan een belangrijke aanvulling zijn op ons nationale beleid om de impact van COVID-19 op te vangen. De Nederlandse overheid geeft nu rond 5% BNP uit aan Corona-steunmaatregelen. Volgens het Centraal Bureau (CPB) is dat ongeveer gelijk aan het EU-gemiddelde. Maar volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is het lager dan de V.S. (25% BBP) of het VK (18% BBP). De ‘extra’ € 5,6 miljard aan Europees gelden zijn daarmee zeer welkom om een forse impuls aan de Nederlandse economie te geven maar ook om strategische projecten te financieren die maatschappelijke transities – denk aan verduurzaming van de economie – mogelijk te maken.

 

Om het RRF-geld te krijgen moeten lidstaten een Nationaal Herstelplan (NHP) opstellen. Een Nederlands NHP is er nog niet, vooral door de in dit opzicht wat ongelukkige timing van de verkiezingen in ons land. Dit zal het nieuwe kabinet dus op moeten pakken. Dat nieuwe kabinet zal dan in het NHP duidelijk moeten maken hoe het denkt aan de strakke condities omtrent economische structuurversterking te zullen voldoen. Nederland heeft zelf vorig jaar sterk aangedrongen op een stevige ‘conditionaliteit’ zodat het geld overal in de EU wordt uitgegeven aan extra investeringen en niet aan hobbyprojecten van politici die voor herverkiezing staan. De meeste van de voorwaarden gaan over hervormingen waarmee EU-lidstaten hun concurrentiekracht in de wereld kunnen versterken. Zo stelt de Europese Commissie als eis dat minimaal 20% van de gelden wordt gebruikt voor digitalisering en 37% voor verduurzaming, en dat de landenspecifieke aanbevelingen in het Europees Semester worden opgepakt. Een deel van het geld zou prima besteed kunnen worden aan de verduurzaming van de bebouwde omgeving, de ‘Renovation wave’.

 

De Commissie eist verder betrokkenheid van sociale partners bij het opstellen van het Nationale Herstelplan. Het bedrijfsleven kan dus samen met (lokale) overheden en kennisinstellingen een belangrijke rol spelen hierbij. VNO-NCW en MKB-Nederland denken graag mee. Niet voor niets geven wij in onze middellange termijnagenda aan veel te willen investeren in factoren die onze welvaart ook op langere termijn mogelijk maken, zoals scholing en onderzoek. De Nederlandse economie kan een door EU-geld gefinancierde investeringsimpuls  dus goed gebruiken. Macro-economisch herstel van de Nederlandse economie is nog onzeker en zal hoe dan voor verschillende sectoren nog lang duren. Ook op langere termijn zijn de RRF gelden nodig om te investeringen in het structurele verdienvermogen van ons land.

 

Het is dus zaak dat tijdens de formatie afspraken worden gemaakt over een Nationaal Herstelplan dat voldoet aan de voorwaarden van de Commissie. Dit jaar zou het plan ingediend moeten worden. Mogelijk kan Nederland leren van herstelplannen van andere lidstaten. Maar we kunnen vooral ook door met een ‘state of the art’ herstelplan te komen een benchmark neerzetten in de EU. Belangrijk is dat de voorgestelde projecten additioneel zijn en niet sowieso al op de lijst stonden, investeringsgericht en bijdragen aan verduurzaming, digitalisering en onderzoek en innovatie. Kortom, dat ze doelen dienen die het komende kabinet hoe dan ook zou moeten nastreven. En die ook naadloos aansluiten bij onze visie voor de middellange termijn. Het plan moet echter gemaakt worden op korte termijn want eind 2024 loopt het EU-RRF af; voor die tijd moeten projecten gealloceerd worden. Met getreuzel bij het NHP loopt Nederland het risico dat de gelden niet tijdig besteed kunnen worden. Het geld is voor de door Corona getroffen bedrijven het hardste nodig als de crisis op zijn diepst is. Een korte termijn klus dus, op de ‘to do-list’ van het nieuwe kabinet!